Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2014

Ανθρώπινα δικαιώματα

Ερωτήσεις

  1. Τι εννοούμε με τον όρο "ανθρώπινα δικαιώματα"; 
  2. Γιατί τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται οικουμενικά;
  3. Δώστε 5 τουλάχιστον διαφορετικά ανθρώπινα δικαιώματα;
  4. Επιλέξτε  από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ένα άρθρο και α) αντιγράψτε το β) επεξηγήστε το με δικά σας λόγια γ) αναφέρετε 1-2 παραδείγματα παραβίασής του
  5. Ποιοι φορείς των προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπάρχουν, στους οποίους θα μπορούσαμε να προσφύγουμε για τη συγκεκριμένη παραβίαση (βλ ερώτηση 4)  

Απαντήστε κατόπιν συνεργασίας, στο drive με λογισμικό παρουσίασης (όχι πάνω από 10 διαφάνειες) 

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2014

| N O V E M B E R  1 7 |




// Ενα σύντομο video που έκανα σχετικά με την σχολική γιορτη για την επέτειο τις 17 Νοεμβρίου του 2014. 

Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2014

Οι νέες προκλήσεις στον χώρο της εκπαίδευσης

Μια σημαντική πρόκληση στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα είναι με ποιον τρόπο θα διαφυλαχθούν τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η απάντηση είναι: κατάλληλη αγωγή και παιδεία. Το ίδιο ισχύει για τα ηθικά διλήμματα που θέτει η ασύλληπτη επιστημονική πρόοδος (κλωνοποίηση, παραγωγή ανθρώπινων εμβρύων, μεταλλαγμένα προϊόντα, οικολογικές καταστροφές κ.ά.). Το κράτος πρόσφερε ως τώρα εκπαίδευση και λιγότερο παιδεία. Η ευρύτερη καλλιέργεια είναι προσωπική κατάκτηση που απαιτεί θυσίες. Η διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση μετατοπίζει το κέντρο βάρους από το κράτος στο άτομο, το οποίο οφείλει να έρθει σε επαφή με πολλούς τομείς γνώσης σε διάφορες μορφές της. Η μετάβαση από την τοπική στην παγκόσμια κοινωνία προϋποθέτει γλωσσομάθεια, ανοχή στη διαφορετικότητα και στον πολυπολιτισμό, πνεύμα συνεργασίας και συναδέλφωσης στο «παγκόσμιο χωριό», στο οποίο  έχει μεταβληθεί ο πλανήτης μας. Και εδώ στην Ελλάδα έχουν γίνει ορατές οι πολλαπλές όψεις της παγκοσμιοποίησης στην κοινωνιολογική και οικονομική εκδοχή της. Τα όρια των εθνικών κρατών, στην παραδοσιακή μορφή τους, εξαλείφονται, καθώς διακινούνται εκατομμύρια άνθρωποι, αγαθά και ιδέες με απίστευτη ταχύτητα. Η εμμονή όμως στα οικονομικά συμφέροντα και στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, η επιβολή του καταναλωτικού προτύπου της αφθονίας, το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στα φτωχά και στα πλούσια κράτη, η κρίση της δημοκρατικής συμμετοχής και του κράτους πρόνοιας, η κοινωνική περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός και τόσα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος δημιουργούν κλίμα ανησυχίας για το μέλλον.
          Η αισιοδοξία για την πορεία του κόσμου κατά την τρίτη χιλιετία μπορεί να προκύψει από τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου και της αποστολής της εκπαίδευσης. Το παλιό μοντέλο που ισχύει ακόμη στην Ελλάδα και το οποίο στηρίζεται σε ποσοτικά κριτήρια (συσσώρευση γνώσεων στο παραδοσιακό γνωσιοκεντρικό σχολείο) πρέπει να αντικατασταθεί από ποιοτικά κριτήρια. Η απλή παροχή γνώσεων δεν ωφελεί πια. Οι μαθητές και οι φοιτητές, όπως και κάθε άνθρωπος, πρέπει να μάθουν να αξιοποιούν τις ευκαιρίες για μάθηση, που τους δίνονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
          Στην έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής της UNESCO για την εκπαίδευση στον 21ο αιώνα τονίζεται ότι η διά βίου εκπαίδευση πρέπει να στηρίζεται στους παρακάτω τέσσερις πυλώνες, που αποτελούν διαφορετικά είδη μάθησης:
1. Μαθαίνω πώς να αποκτώ τη γνώση, συνδυάζοντας ικανοποιητικά μια ευρύτατη γενική παιδεία με τη δυνατότητα  εμβάθυνσης σε ορισμένα  θέματα. 
2. Μαθαίνω να ενεργώ με τέτοιον τρόπο, ώστε να αποκτώ όχι μόνο επαγγελματική κατάρτιση αλλά και γενικότερα τη δυνατότητα να αντιμετωπίζω διάφορες καταστάσεις και να εργάζομαι αρμονικά σε ομάδες.
3. Μαθαίνω να συμβιώνω, κατανοώντας  τους άλλους και έχοντας επίγνωση των κοινωνικών αλληλεξαρτήσεων -συμβάλλοντας στην πραγματοποίηση κοινών δράσεων και στη διευθέτηση των συγκρούσεων-, με σεβασμό στις αξίες του πλουραλισμού, της αμοιβαίας κατανόησης και της ειρήνης.

4. Μαθαίνω να ζω με τέτοιον τρόπο, ώστε να αναπτύσσω την προσωπικότητά μου και να μπορώ να ενεργώ με μεγαλύτερη αυτονομία και περισσότερη κρίση και προσωπική υπευθυνότητα. Για τον λόγο αυτόν η εκπαίδευση δεν πρέπει να παραμελεί την ανάπτυξη των ατομικών δυνατοτήτων, τη μνήμη, τη λογική κρίση, την αίσθηση του ωραίου, τις φυσικές ικανότητες του ατόμου και τη δεξιότητα της επικοινωνίας, με παράλληλη ευαισθησία στη χρήση της μητρικής γλώσσας.

(διασκευασμένο άρθρο της Ελένη Στεφάνου, στην εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/4/2000)

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ, 1/6/2000

Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2014

Με αφορμή "Το ποτάμι" του Αντώνη Σαμαράκη


Φύλλο Εργασίας

Έχοντας υπ' όψιν σας το διήγημα "Το ποτάμι" του Αντώνη Σαμαράκη, επιλέξτε και απαντήστε σε δύο (2) από τις παρακάτω ασκήσεις/εργασίες:

  1. Ο Α. Σαμαράκης ανέπτυξε διεθνή ανθρωπιστική δράση. Αναζητήστε στο διαδίκτυο σχετικά στοιχεία για να τεκμηριώσετε την παραπάνω κρίση.
  2. Κεντρικό θέμα των διηγημάτων της συλλογής "Ζητείται ελπίς" είναι η αναζήτηση κάποιας ελπίδας. Ποια ελπίδα φαίνεται να αναζητείται στο διήγημα «Το ποτάμι»;
  3. Οι ήρωες του Σαμαράκη είναι συνήθως άτομα ελεύθερα, που «επαναστατούν» για να εκπληρώσουν κάποιο ιδανικό. Νομίζετε ότι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά τα πρόσωπα του εξεταζόμενου διηγήματος;
  4. Στο διήγημα αυτό όλα είναι αόριστα: ο τόπος, ο χρόνος, τα πρόσωπα. Τι υποδηλώνει μ’ αυτή την αοριστία ο συγγραφέας;
  5. Είναι απαισιόδοξο ή όχι το διήγημα; Αιτιολογήστε την άποψή σας.
  6. Να συγκρίνετε την επίδραση που έχει η φύση στην ψυχή του φαντάρου με την αντίστοιχη επίδραση της φύσης στην ψυχή των Μεσολογγιτών στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Δ. Σολωμού.
  7. Διαβάστε όλη τη συλλογή "Ζητείται ελπίς" και συγκεντρώστε τα σπουδαιότερα στοιχεία της τεχνικής του Σαμαράκη με αναφορές στο βιβλίο.
  8. Επιλέξτε μια φράση, περίοδο ή παράγραφο που σας εντυπωσίασε περισσότερο και αναπτύξτε την (έως 200 λέξεις).
  9. Αν εσείς γράφατε το διήγημα, τι τέλος θα δίνατε στην ιστορία; Γράψτε τη δική σας εκδοχή αντικαθιστώντας τις τελευταίες παραγράφους (από το "Όχι, δεν τράβηξε τη σκανδάλη." και εξής).
  10. Σε κάποια συνέντευξή του ο Αντώνης Σαμαράκης δέχεται ότι ο κινηματογράφος τον εντυπωσιάζει και τον έχει εμπνεύσει στη λογοτεχνία. Μπορείτε να εντοπίσετε στοιχεία κινηματογραφικής τεχνικής στο συγκεκριμένο διήγημα;
  11. Στην ταινία μικρού μήκους 'The river" που ακολουθεί ο σκηνοθέτης Μιχάλης Φελάνης διαφοροποιείται ως προς το σενάριο. Απαριθμήστε αυτές τις διαφορές. 
  12. Στο διήγημα αναπτύσσεται με λέξεις οι σκέψεις, οι εσωτερικές συγκρούσεις, τα διλήμματα του πρωταγωνιστή. Στην ταινία πώς το επιτυγχάνει αυτό ο σκηνοθέτης; Ποια μέσα χρησιμοποιεί;
  13. Αν έχετε τη δυνατότητα σχεδιάστε ένα comic (3-5 καρέ) ή storyboard με τη δική σας τελική εκδοχή.
  14. Το διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη έχει εμπνεύσει και τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο στην ομώνυμη ταινία "Το ποτάμι" (1958). Συγκρίνετε τα σενάρια των δύο κινηματογραφικών εκδοχών με το διήγημα. Θεωρείτε ότι είναι θεμιτό η λογοτεχνία να γίνεται κινηματογραφική ταινία και να χάνει τη μοναδικότητα της ιστορούμενης ιδέας;


Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2014

Σχέδια μαθημάτων στην Έκφραση - Έκθεση Α΄ Λυκείου

Έκφραση - Έκθεση Α΄ Λυκείου

Σχέδια μαθημάτων
Προλογικά


Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες

  1. Τα όρια της γλώσσας
  2. Ποικιλίες της γλώσσας
  3. Οπτικές της γλώσσας
  4. Δημιουργικότητα της γλώσσας
  5. Παραγωγή κειμένων
  6. Ειδικές γλώσσες
  7. Οργάνωση του λόγου
  8. Θέματα για συζήτηση και Έκφραση - Έκθεση

Ο λόγος
  1. Προφορικός και γραπτός λόγος
  2. Διάλογος

Περιγραφή
  1. Γενικές παρατηρήσεις
  2. Διάφορα θέματα /Αντικείμενα της περιγραφής
  3. Έκφραση - Έκθεση
  4. Οργάνωση του Λόγου 

Αφήγηση
  1. Αφήγηση
  2. Περιγραφή και αφήγηση
  3. Οργάνωση του λόγου. Συνοχή κειμένου

Το χρονογράφημα

Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου 2014

Test 1-30/9/2014

Ομάδα:

Απαντήστε σε όσες περισσότερες ερωτήσεις μπορείτε. Συνεργαστείτε για το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα. Μπορείτε να συμβουλεύεστε το βιβλίο σας ή/και το έντυπο υλικό που σας έχει δοθεί (όλα είναι διαθέσιμα και ηλεκτρονικά). Η βαθμολόγησή σας θα είναι ίδια για όλα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Τρόποι πειθούς (σ.8)

1.      Στα παρακάτω παραδείγματα ποιους τρόπους πειθούς διαβλέπετε; Τεκμηριώστε τις απαντήσεις σας:
  1. Οι "βιοταινίες" (biofilms) είναι γλοιώδεις βακτηριακές κοινω­νίες και προκαλούν επιμένουσες μολύνσεις. Από περιοδοντίτιδα και ωτίτιδες ως τη θανατηφόρο κυστική ίνωση, είναι αδύνατον να καταπολεμηθούν με αντιβιοτικά. Όχι μόνο εμποδίζουν τη διείσδυση του αντιβιοτικού κάτω από το γλοιώδες στρώμα τους αλλά μέσα σ' αυτό ορισμένοι από αυτούς τους μικροοργανισμούς έχουν δημιουργήσει περιοχές όπου διαβιούν σε ληθαργική κατά­σταση, έχοντας δηλαδή περιορίσει τον μεταβολισμό τους στο ε­λάχιστο.
  2. Tο τελευταίο επίτευγμα της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών σάς αξίζει. Αποκτήστε το!
  3. Φυσικά δεν περιμένουμε από εσάς απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα, εφόσον πάντοτε είχατε ένδεια ιδεών και φτώχεια επιχειρημάτων.
  4. Ο Ηράκλειτος είχε διαγνώσει πως στο Σύμπαν (και στην ανθρώπινη κοινωνία) όλα είναι και δεν είναι ενότητα, πως ο πόλεμος είναι κοινός και δίκιο είναι η έρις, κι όλα γίνονται με την έρι­δα και από ανάγκη. Και βέ­βαια, ο πολιτισμός έσπευσε να επιβεβαιώσει τη ρήση του μεγάλου Εφέσιου.
  5.  Το Βυζάντιο στάθηκε το χρυσό παλάτι απ' όπου βγήκε η νέα λάμψη του Ελλη­νισμού. Ο σκοτεινιασμένος και ξεραμένος κόσμος, πάλι ξανάνθισε σαν περιβόλι μοσχοβολημένο, κι ο σπόρος ήταν ο ένας κι ακατάλυτος σπόρος της ζωής, ο Ελλη­νικός. Αυτό έκανε το μεγάλο ποιητή της Ιταλίας Λεοπάρδη να πει κατάπληκτος, γράφοντας για το βυζαντινό φιλόσοφο Πλήθωνα: «Ακατάλυτη και τρομερή δύνα­μη Ελλάδα! Χωρίς το δικό σου πνεύμα, τίποτα δε γίνεται στον κόσμο. Όλα τα γονι­μοποιείς εσύ. Για μια στιγμή φαίνεται πως πεθαίνεις, κι άξαφνα παρουσιάζεσαι πάλι ολοζώντανη και δροσερή εκεί που δε σε περίμενε κανείς!» [...]
  6. Στην εποχή της γνώσης, της τεχνογνωσίας και της πληροφορίας όλα αλλάζουν, και το ζητούμενο είναι να αποφευχθεί κάθε αδυναμία προσαρμογής του πανεπιστημίου σε αυτή τη νέα αναδυόμενη κοινωνία. Γιατί σε αυτή τη νέα κοινωνία της καλπάζουσας γνώσης ο κάθε πολίτης θα πρέπει να επικαιροποιεί τη γνώση του. Η διά βίου εκπαίδευση ήδη δεν είναι σχήμα λόγου αλλά εξελίσσεται σε οδυνηρή και αναγκαία πραγματικότητα, αποτέλεσμα του εξοντωτικού για τις ανθρώπινες δυνατότητες ρυθμού της τεχνολογικής εξέλιξης. Ο μεγάλος κοσμολόγος Χόκινγκ τονίζει ότι με τους ρυθμούς παραγωγής γνώσης που αναπτύσσουμε θα δημοσιεύονται τρία συγγράμματα ανά λεπτό και δεν θα υπάρχει χρόνος να διαβάσει κανείς ούτε ένα από αυτά. Άλλη εκτίμηση αναφέρεται στην πολυπλοκότητα των υπολογιστών που ήδη διπλασιάζεται κάθε 15-18 μήνες.
  7. Κάποιοι ανθρωπολόγοι χαρακτηρίζουν το ποδόσφαιρο «συναισθηματική πληγή» ή «χολέρα του ντελίριου». Όμως ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι πρόκειται για το ωραιότερο σπορ-θέαμα, χωρίς να αγνοεί τα προβλήματά του. Προβλήματα, τα οποία χειροτερεύουν από την παγκοσμιοποίηση, που εκμεταλλεύεται την οικονομική πλευρά του. Για το φετινό πρωτάθλημα οι σπόνσορες πλήρωσαν περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ. Τα δε δικαιώματα για την τηλεόραση και τα κινητά τηλέφωνα πουλήθηκαν σε περίπου 170 χώρες για ένα δισ. ευρώ. Η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA) απέκτησε έτσι προϋπολογισμό μεγαλύτερο από της Γαλλίας. Οι σπόνσορες με τη σειρά τους γεμίζουν τον πλανήτη με τα προϊόντα-φετίχ τους: παπούτσια, φανέλες, μπάλες, κατασκευασμένα κατά κανόνα στις φτωχότερες περιοχές του κόσμου από εργάτες που υφίστανται άγρια εκμετάλλευση και τα οποία κατόπιν πουλιούνται χρυσά στις πλούσιες χώρες. Μια φανέλα στην Ευρώπη κοστίζει περίπου 70 ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει μισθό πολλών μηνών για το παιδί-εργάτη που την κατασκευάζει στην Ινδία.
  8. Ο άνθρωπος γενικά οφείλει να σέβεται τον συνάνθρωπό του, στο βαθμό που ο ίδιος θα ήθελε να τον σεβαστούν, κάνοντας πράξη αυτό που πολύ εύστοχα είπε κάποτε ο Καζαντζάκης: «Αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι εσύ». Αν ο καθένας από μας βλέπει μέσα στον άλλο τον ίδιο του τον εαυτό, τότε είναι βέβαιο ότι πολλές παρανοήσεις, παρεξηγήσεις και αδικίες δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι σεβαστά και κανείς δεν θα διανοείται να τα παραβιάσει.
  9. Γνωρίζουμε πια καλά ότι αυτός ο μικρός πλανήτης δεν είναι απλά η κατοικία μας, είναι το σπιτικό μας, είναι η «μητρίδα» μας και ακόμη περισσότερο η Γη – πατρίδα μας. Μπορούμε να φύγουμε, να ταξιδέψουμε, να αποικίσουμε άλλους πλανήτες. Όμως εδώ στο σπίτι μας έχουμε τα φυτά μας, τα ζώα μας, τους νεκρούς μας. Η ζωή μας η ίδια βρίσκεται εδώ. Και πρέπει να προστατέψουμε και να σώσουμε τη Γη – πατρίδα μας.
  10. Η είδηση δεν συγκίνησε κανέναν. Οι εφημερίδες, τα κόμματα και οι πασών αποχρώσεων προοδευτικοί ήταν απασχολημένοι με το να αναλύουν το μήνυμα των εκλογών και έτσι δεν βρήκαν την ευκαιρία ούτε να αναλύσουν ούτε να καταγγείλουν ότι στην Κωνσταντινούπολη παιδάκια 10 – 12 ετών ράβουν τα τζιν Benetton με μεροκάματο 200 δρχ. την ημέρα. Κανένας δε φώναξε για σκάνδαλο, γιατί φαίνεται ότι η Αριστερά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν έχει τίποτε να πει για την παγκοσμιοποίηση της εκμετάλλευσης των παιδιών. Το θέμα – αν δεν της φαίνεται φυσιολογικό – δεν την απασχολεί. Στην εποχή μας σκάνδαλο είναι ότι πέφτει το χρηματιστήριο και όχι ότι κάθε λεπτό πεθαίνουν 25 παιδιά από ασιτία. Ότι 250 εκατομμύρια αγοράκια και κοριτσάκια σε όλον τον κόσμο ηλικίας 5 – 14 χρόνων δουλεύουν 14 – 16 ώρες την ημέρα δένοντας κόμπους σε χαλιά, στρίβοντας φύλλα καπνού, κόβοντας σπίρτα. Ότι παιδάκια παραμορφώνουν τα χέρια τους ράβοντας μπάλες, κόβοντας διαμάντια, παραμορφώνουν τα πόδια τους δουλεύοντας σε υαλουργίες, σε νταμάρια ή κάνοντας τους βαστάζους στις αγορές (...) ότι παιδάκια ξεφορτώνουν τούβλα στο Νεπάλ για 70 δρχ. σε κάθε 100 διαδρομές μεταξύ του φορτηγού και του γιαπιού.



Συλλογισμοί (σ.9-12)

2.      Τι είδους συλλογισμοί (α) ως προς την πορεία της σκέψης, β) ως προς τις προκείμενες, γ) ως προς τον αριθμό των προκείμενων προτάσεων) είναι οι παρακάτω και γιατί;
1.        Η εικόνα καλύπτει την παραπληροφόρηση. Από τη στιγμή που παρουσιάζονται τα γεγονότα προκύπτει το συμπέρασμα ότι είναι αληθινά. Η αλήθεια όμως έγκειται στον παραγωγό. Έτσι, η εικόνα αντικαθιστά την ίδια την πραγματικότητα. Ας θυμηθούμε τις σκηνές οικολογικής καταστροφής που προβάλλονταν κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο. Λίγο αργότερα η εφημερίδα ‘Εl Pais’ ανακάλυψε ότι οι σκηνές ήταν ασύνδετες με τον πόλεμο. Ας διδασκόμαστε από τα τρωτά του ηλεκτρονικού τύπου και ας μην δείχνουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στον τύπο.
2.        Χώρες με μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού δεν αναπτύσσονται οικονομικά. Οι περισσότερες αφρικάνικες χώρες έχουν μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού. Αυτές οι χώρες δεν αναπτύσσονται οικονομικά.
3.        Αν κάποιος παραβαίνει τη νομοθεσία τιμωρείται. Ο Χ. παραβίασε το νόμο αφού συνελήφθη να κλέβει. Άρα, ο Χ. θα τιμωρηθεί.
4.        Οι επιστημονικές ανακαλύψεις οδηγούν την ανθρωπότητα ή σε πρόοδο ή σε ολοσχερή καταστροφή. Η επιστημονική αυτή ανακάλυψη συμβάλλει στη μείωση του ενεργειακού προβλήματος. Άρα, η επιστημονική αυτή ανακάλυψη σηματοδοτεί ευοίωνες εξελίξεις και οδηγεί σε πρόοδο.
5.        Από τη στιγμή που οι γενετικά μεταλλαγμένοι οργανισμοί (ΓΜΟ) απελευθερώνονται στο περιβάλλον, οι κίνδυνοι είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί. Οι ΓΜΟ δεν έχουν φυσικό βιότοπο, αφού δεν εξελίσσονται στη φύση, αλλά σχεδιάζονται στο εργαστήριο. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πως θα συμπεριφερθούν στο ανοικτό περιβάλλον. Από τη στιγμή που θα απελευθερωθούν είναι αδύνατο να ανακληθούν.
6.        Στη χώρα μας παράλληλα με τα περιστατικά κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιών, που κάθε χρόνο έρχονται στο φως, θα πρέπει να αναλογιστούμε και άλλα προβλήματα που τείνουν να λάβουν χρόνιο χαρακτήρα: την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας καθώς και την αποστέρηση των δικαιωμάτων πρόσβασης στην εκπαίδευση και την περίθαλψη για τα παιδιά των μεταναστών ή άλλων κοινωνικών ομάδων. Όσο κι αν η εικόνα παραμένει συγκεχυμένη λόγω της έλλειψης επαρκών στοιχείων σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα ικανοποιητική. Τα δικαιώματα των παιδιών παραβιάζονται με τρόπους και έκταση, που κάθε άλλο παρά κολακεύουν τον πολιτισμό μας.
7.        Ο τουρισμός γενικά, κυρίως δε σε χώρες μικρές σαν την Ελλάδα, αποτελεί μια ανθρώπινη δραστηριότητα η οποία εντάσσεται στις προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, περιέχει όμως πολλά στοιχεία αστάθειας στις σχέσεις ανθρώπου και περιβάλλοντος και περικλείει πολλούς κινδύνους. Αρκεί να θυμηθούμε ότι σε μικρές κοινωνίες (π.χ. νησιά) ο ανθρώπινος πληθυσμός στην τουριστική περίοδο μπορεί και να δεκαπλασιαστεί, με όλα τα επακόλουθα αυτής της αύξησης για τους τοπικούς φυσικούς πόρους, τους ρυθμούς ζωής της συγκεκριμένης κοινότητας και τον πολιτισμό της. Σε αυτή την κλίμακα του κοινωνικού φαινομένου της απότομης πληθυσμιακής επίθεσης η συμβατική λύση που δίνει ο βιομηχανοποιημένος τουρισμός είναι κατ' ανάγκη επιθετική. Μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα βιάζουν πολλές φορές το περιβάλλον, «πακέτα» για την καλύτερη «εκμετάλλευση» των τουριστών ετοιμάζονται, αγροτικά προϊόντα γεμάτα χημικά στοιχεία και κακότεχνα προϊόντα «δήθεν» λαϊκής τέχνης παράγονται.
8.        Η φαντασία είναι εξίσου απαραίτητη για να καταλάβει κανείς την πραγματικότητα. Την αξία που έχει η φαντασία τη συναντά κανείς και στα μαθηματικά. Γιατί, για να αποδείξεις ότι κάτι ισχύει, πρέπει πρώτα να περάσεις από την υπόθεση ότι δεν ισχύει. Αυτό κι αν απαιτεί φαντασία!
9.        Η γλωσσομάθεια είναι σήμερα περισσότερο αναγκαία από ποτέ, ως δεξιότητα που αυξάνει τις πιθανότητες να βρει κάποιος εργασία. Παρόμοια αναγκαιότητα παρουσιάζεται και για την εκμάθηση χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Άνθρωπος που δε γνωρίζει χειρισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών και αξιοποίηση των αντίστοιχων προγραμμάτων, θα δυσκολευτεί κατά πάσα πιθανότητα στην διαδικασία διεκδίκησης μια εργασιακής θέσης.  
10.    O περιπτεράς μου, ένας εξηντάρης λαϊκός τύπος, κουνούσε το κεφάλι του με αγανάκτηση. «Τι σόι άνθρωποι είναι αυτοί», ξέσπασε, «που δεν ανοίγουν εφημερίδα ούτε όταν την έχουν αγοράσει;» Αναφερόταν στους όχι λίγους πελάτες του που, αφού πάρουν στα χέρια τους και πληρώσουν την α ή τη β εφημερίδα, βγάζουν από μέσα το cd, το dvd ή όποιο άλλο, απαραίτητο πλέον, δώρο περικλείεται στο σελοφάν και πετούν το έντυπο σώμα στον πρώτο κάδο απορριμμάτων που βρίσκουν μπροστά τους. Αλήθεια, τι σόι άνθρωποι; Τι σόι λαός; Για ποιο επίπεδο πολιτισμού και ποια ποιότητα ανθρώπων μιλάμε, όταν έχουμε έναν λαό που δεν διαβάζει;


Αξιολόγηση του επιχειρήματος (σ.12-15)

3.      Αναγνωρίστε το είδος των συλλογισμών και αξιολογήστε τους:
1.    Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον ήλιο. Η γη φωτίζεται από τον ήλιο. Άρα, η γη είναι πλανήτης.
2.    Ο Γιάννης είναι ψηλός. Το βουνό είναι ψηλό. Άρα, ο Γιάννης είναι βουνό.
3.    Οι συμμαθητές μου στην τάξη έχουν γενικό βαθμό 20 στα φιλολογικά μαθήματα. Άρα, οι συμμαθητές μου είναι αριστούχοι στα φιλολογικά μαθήματα.
4.    Σήμερα το πρωί ένας ταξιτζής μου έκλεψε το πορτοφόλι μου. Συμπεραίνω λοιπόν, ότι οι ταξιτζήδες είναι κλέφτες.
5.    Η πολυκατοικία κατέρρευσε, έπειτα από το σεισμό των 9,5 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ που προηγήθηκε.
6.    Σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα, γιατί έτρεχε με την ταχύτητα των 130 χλμ/ώρα.
7.    Είναι Τρίτη και 13. Άρα, κάτι κακό θα μου συμβεί.
8.    Έχει έντονο άγχος. Επομένως, θα πάθει έμφραγμα.
9.    Όπως στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, έτσι και στην περίπτωση άλλης στρατιωτικής χρήσης πυρηνικών όπλων τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια.
10.    Τα παιδιά είναι σαν τα λουλούδια. Χρειάζονται και τα δυο φροντίδα και περιποίηση, για να αναπτυχθούν.
11.    Όπως στα χαρτιά χρειάζεται κανείς τύχη ,για να κερδίσει, έτσι και στη ζωή τον πρώτο λόγο για την επιτυχία τον έχει πάντα η τύχη.
12.    Για το οικολογικό αδιέξοδο ευθύνονται τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.
13.    Επειδή είναι ανθρωπιστής βοηθά πάντα με όλες τις δυνάμεις του τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
14.    Ο χρήστης ναρκωτικών οδεύει προς τον θάνατο.
15.    Σήμερα το πρωί στις 10 τράκαρε. Φυσικό ήταν, αφού πιο πριν είχε δει μια μαύρη γάτα.
16.    Ο χρυσός είναι μέταλλο. Η σιωπή είναι χρυσός. Άρα η σιωπή είναι μέταλλο.
17.    Η ελευθερία του σύγχρονου ανθρώπου έχει άμεση σχέση με τη δυνατότητα του να καταναλώνει. Η διαφήμιση πολλαπλασιάζει τόσο τις ανάγκες του, ώστε η κάλυψή τους είναι συχνά αδύνατη. Άρα, η διαφήμιση οδηγεί τον άνθρωπο σε μια νέα μορφή δουλείας.
18.    Στη Μέση Εκπαίδευση η διδασκαλία της Λογοτε­χνίας γίνεται με αναχρονιστικές μεθόδους. Στο μά­θημα της Ιστορίας τα κεφάλαια για την Τέχνη παρα­λείπονται ή διδάσκονται συνοπτικά. Τέλος, οι πολιτι­στικές εκδηλώσεις γίνονται χωρίς τη στοιχειώδη προετοιμασία.  Το υπουργείο Παιδείας, δεν παίρνει πρωτοβουλίες για να αναβαθμιστεί ή επαφή του μαθητή με την τέχνη. Άρα, η Τέχνη στη Μέση Εκπαίδευση παραγκωνίζεται.
19.     Στη σύγχρονη Ελλάδα ο νομοταγής πολίτης είναι υπο­χρεωμένος να υπομένει την ανεπάρκεια του εκπαιδευ­τικού συστήματος αλλά και την αδιαφορία του κράτους για την υγεία του. Άρα, στη σύγχρονη Ελλάδα ο νομοταγής πολίτης δεν έχει σχεδόν κανένα δικαίωμα.
20.     Ο ανταγωνισμός, ο καταναλωτισμός και το κυνήγι της επιτυχίας αποτελούν τις κυρίαρχες αξίες της σύγχρονης κοινωνίας. Άρα, στις αναπτυγμένες κοινωνίες αυξάνονται διαρκώς, εκδηλώσεις άγχους.
21.     Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας πάσχει στον τομέα της υλικοτεχνικής υποδομής. Άρα, η τριτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.
22.     Ο ουρανός είναι συννεφιασμένος. Θα βρέξει.
23.     Όπως στο Βιετνάμ, έτσι και στο Ιράκ, οι Αμερικανοί πραγματοποίησαν ει­σβολή για να προασπίσουν τα συμφέροντά τους και όχι με σκοπό να αποκα­ταστήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.  
24.     Τα σκυλάκια μοιάζουν με τα μικρά παιδιά. Έχουν ανάγκη από στοργή και προστασία για να ξεπεράσουν το φόβο μπροστά στο άγνωστο.



Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014

Απόφθεγμα, ρητό, γνωμικό

Το απόφθεγμά μου

Το απόφθεγμα/ρητό/γνωμικό είναι μια σύντομη φράση που εκφράζει επιγραμματικά μια αλήθεια και μπορεί να υποδεικνύει μια ορισμένη στάση ζωής ή συμπεριφορά.

  1. Αναζητήστε στα βιβλία σας, τις βιβλιοθήκες, το διαδίκτυο, στις βιογραφίες μεγάλων διανοουμένων, λογοτεχνών, επιστημόνων, καλλιτεχνών κ.ά. πέντε (5) αποφθέγματα που θεωρείτε σημαντικά και καταγράψτε τα. 
  2. Στη συνέχεια επιλέξτε ένα από αυτά και αναπτύξτε το, τεκμηριώνοντας την ισχύ του. 
  3. Τέλος, δοκιμάστε να συντάξετε το δικό σας απόφθεγμα για ένα θέμα, και παρουσιάστε το στην τάξη με όποιον τρόπο θεωρείτε καταλληλότερο. 
  4. Θα ήταν καλό να το αναρτήσετε στο ιστολόγιο για να μπορούμε να το σχολιάσουμε.

Τετάρτη 14 Μαΐου 2014

Οδηγίες διαμόρφωσης θεμάτων στη Νέα Ελληνική Γλώσσα  Α΄ Εσπερινού ΓΕΛ 

Η γραπτή προαγωγική εξέταση στο μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας περιλαμβάνει τρία (3) θέματα.
Το πρώτο θέμα βαθμολογείται με είκοσι 25 μονάδες, το δεύτερο με 25 και το τρίτο με 50. Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις του α’ και του β’ θέματος, οι οποίες αναλύονται σε υποερωτήματα, διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό της δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές
μονάδες καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.
Το κείμενο ή τα κείμενα, το πρώτο και το δεύτερο θέμα επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων, ενώ το τρίτο θέμα ορίζεται από τους διδάσκοντες το μάθημα.

Κείμενο
• Για την εξέταση στη Νέα Ελληνική Γλώσσα δίνονται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα ή δύο κείμενα περιορισμένης έκτασης από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο (βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο), που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχουν νοηματική πληρότητα. Τα κείμενα σχετίζονται με θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.
• Τα επιλεγόμενα κείμενα:
  • ανταποκρίνονται στους γενικούς και στους ειδικότερους στόχους του μαθήματος και των θεματικών ενοτήτων. Ενδεικτικά: 
    • Γλώσσα, γλωσσική ποικιλότητα και γλωσσική αλλαγή (παντοδυναμία της γλώσσας, γλωσσικά ιδιώματα, μητρική γλώσσα και ξένες γλώσσες κ.ά.). 
    • Γλώσσα, κοινωνία και επικοινωνία (γλώσσα-κοινωνία-πολιτισμός, γλώσσα των νέων, γλώσσα-μόρφωση-κοινωνική ομάδα, γλώσσα και φύλο, γλώσσα και περίσταση)  
    • Προφορικός, γραπτός και πολυτροπικός λόγος [προφορικός και γραπτός λόγος (πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα), το φαινόμενο των greeklish, αναλφαβητισμός (οργανικός, λειτουργικός, ψηφιακός), διάλογος (προϋποθέσεις επιτυχούς διαλόγου, αξία διαλόγου) κ.ά.]. 
    • Το κείμενο: η δομή, τα χαρακτηριστικά του και η ποικιλότητά του (με βάση την επιλογή κειμένων που αφορούν ποικίλα κοινωνικά, πολιτισμικά, ηθικά θέματα τα οποία ενδιαφέρουν τους νέους, όπως εφηβεία, πρότυπα νέων, χάσμα γενεών, ελεύθερος χρόνος νέων, ενδυμασία-μόδα, ενδυμασία νέων). 
    • Το κωμικό και η σημασία του γέλιου κ.ά. 
  • προέρχονται από τον έντυπο ή τον ηλεκτρονικό λόγο, από ποικίλες πηγές, αυθεντικά ή διασκευασμένα, 
  • καλύπτουν μεγάλο εύρος ως προς τους κειμενικούς τύπους και τα κειμενικά είδη, 
  • ως προς την έκταση είναι σύντομα, στον βαθμό στον οποίο να είναι κατάλληλα 
  • για τους τύπους των ασκήσεων και για την αποτελεσματική διερεύνηση των στόχων της αξιολόγησης, 
  • πραγματεύονται θέματα επίκαιρα, όχι μόνο από την ελληνική αλλά και από την παγκόσμια πραγματικότητα, τα οποία προβάλλουν την ανθρωπιστική διάσταση, 
  • ανταποκρίνονται επαρκώς στα παιδαγωγικά αξιώματα, προάγουν δηλαδή τον σεβασμό στο φύλο, στην εθνικότητα, στη θρησκεία και κάθε είδους ιδιαιτερότητα (τοπική, κοινωνική, πολιτισμική κ.ά.), 
  • σχετίζονται με τις εμπειρίες και τους προβληματισμούς των μαθητών, ώστε να μπορούν να διατυπώσουν τις απόψεις τους για θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας που τους ενδιαφέρουν, να ασκήσουν εποικοδομητική κριτική, να υποβάλουν προτάσεις κ.ά. 
  • ως προς το ύφος, αποτελούν εύστοχα δείγματα χρήσης της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ανάλογα με το είδος στο οποίο ανήκουν, 
  • σχετίζονται με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εφηβικής ηλικίας (ψυχοσυναισθηματικά, συμπεριφοριστικά, νοητικά κ.ά.), ώστε να κεντρίζουν το ενδιαφέρον των μαθητών. 
• Στο τέλος κάθε κειμένου αναγράφεται η βιβλιογραφική αναφορά (ποιος είναι ο συγγραφέας του βιβλίου και τμήμα τίνος γενικότερου έργου αποτελεί, από πού αντλήθηκε π.χ. το άρθρο ή άλλο κειμενικό είδος, σε ποιο έντυπο ή ιστότοπο δημοσιεύθηκε και ημερομηνία δημοσίευσης, αν το κείμενο είναι διασκευή κ.ά.).


Ερωτήσεις 
• Οι ερωτήσεις διατυπώνονται με σαφήνεια, ώστε να είναι κατανοητές.
• Τα ζητούμενα καθορίζονται με ακρίβεια και ανταποκρίνονται στους στόχους της
αξιολόγησης.
• Η στοχοθεσία κάθε ερώτησης είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί με περισσότερους τύπους (σύντομης απάντησης, ανοικτού τύπου, αντικειμενικού τύπου ή με συνδυασμό).
• Οι ερωτήσεις συναρτώνται, επίσης, με παράγοντες, όπως ο βαθμός δυσκολίας του κειμένου ως προς το περιεχόμενο και τη διατύπωση, το κειμενικό είδος, τον χρόνο εξέτασης (120΄), το επίπεδο των μαθητών κ.ά.

2.1 Πρώτο (α) θέμα
i. Η ερώτηση σχετίζεται με την κατανόηση του κειμένου (οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, στόχοι και επιχειρήματα συγγραφέα, προβληματισμούς που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κ.λπ.)· Η ερώτηση θα εξειδικεύεται ως προς τη διερεύνηση της οπτικής γωνίας από την οποία προσεγγίζεται η πραγματικότητα, τα επιχειρήματα που επιστρατεύει ο συγγραφέας για να τεκμηριώσει την άποψή του, τους προβληματισμούς που αναδεικνύει, τις απόψεις που υποστηρίζει, τις ιδέες, πεποιθήσεις, αρχές κ.ά.
ii. Η ερώτηση διερευνά την οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή, διαίρεση, τίτλοι ενοτήτων, συνοχή, συνεκτικότητα, αλληλουχία, τρόποι ανάπτυξης, συλλογιστική πορεία κ.λπ.)· Σκοπός της ερώτησης είναι να διερευνηθεί αν οι μαθητές γνωρίζουν τη σημασία και τον ρόλο που επιτελεί η παράγραφος σε ένα δομημένο κείμενο, καθώς και αν κατανοούν ότι η παράγραφος οργανώνεται με διάφορους τρόπους. Επίσης, η ερώτηση εστιάζει στην οργάνωση και στη συνοχή ενός ευρύτερου κειμένου.

2.2 Δεύτερο (β) θέμα
i. Η ερώτηση αφορά σε σημασιολογικά στοιχεία (σημασίες λέξεων, συνώνυμα, αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με συγκεκριμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων με σημασιολογικά ισοδύναμες κλπ.)
• Πρόκειται για ερώτηση λεξιλογική, με την οποία ανιχνεύεται η γνώση του λεξιλογίου και υπάρχει δυνατότητα να υλοποιηθεί με διαφορετικούς τύπους ασκήσεων. Οι μαθητές καλούνται να αποδώσουν τη σημασία λέξεων, συνώνυμων ή αντώνυμων κ.ά., να δημιουργήσουν φράσεις ή παραγράφους με
ορισμένες λέξεις, να αντικαταστήσουν λέξεις ή φράσεις κ.ά.
ii. Η ερώτηση αφορά στην επισήμανση της λειτουργίας μορφοσυντακτικών δομών και υφολογικών στοιχείων του κειμένου που σχετίζονται με τους επικοινωνιακούς στοχους του συγγραφέα [ενεργητική ή παθητική σύνταξη, γλωσσικές ποικιλίες, αναφορική και ποιητική λειτουργία της γλώσσας (δηλωτική και συνυποδηλωτική χρήση), στοιχεία προφορικού λόγου, χρήση ειδικού λεξιλογίου, είδος κειμένου κ.λπ.].
• Η ερώτηση αυτή αποσκοπεί στο να διερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο οι μαθητές κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο οι μορφοσυντακτικές δομές και το ύφος του κειμένου (λειτουργία μορφοσυντακτικών δομών και υφολογικών στοιχείων του κειμένου) σχετίζονται με τους στόχους επικοινωνίας που έχει θέσει ο συντάκτης του.
• Επίσης, με την ερώτηση αυτή επιχειρείται να διαπιστωθεί ο βαθμός στον οποίο οι μαθητές αναγνωρίζουν το ύφος του κειμένου, ενώ ταυτόχρονα προσδιορίζουν τους γλωσσικούς μηχανισμούς που το διαμορφώνουν (χρήση παθητικής και ενεργητικής σύνταξης, λόγιες λέξεις κ.ά.).
• Τέλος, με την ερώτηση αυτή ανιχνεύεται ο βαθμός στον οποίο οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι κάθε είδος λόγου έχει άμεση συνάφεια με τη γλωσσική ποικιλία και ότι το μέσον και η περίσταση επικοινωνίας επηρεάζουν τη μορφή καθώς και την οργάνωση του μηνύματος.

3. Παραδείγματα θεμάτων
Στα παραδείγματα οι ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας είναι ενδεικτικές και διατυπώνονται με διαφορετικούς τρόπους. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαμορφώσει κατά την κρίση του και να διατυπώσει, να μετασχηματίσει ή να συνδυάσει ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας με πολλούς τρόπους, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές Οδηγίες, τις ιδιαιτερότητες του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, τις διαφοροποιημένες ανάγκες ως προς το γνωστικό επίπεδο των μαθητών, την επιλογή του κειμένου κ.ά.


1ο Παράδειγμα (με ένα κείμενο) 

[Μια αλλιώτικη εξομολόγηση!]
Γιατί όσο περνούν τα χρόνια το κενό μεταξύ μας μεγαλώνει; Όσο είμαι μικρός, από μωρό μέχρι παιδάκι, «μαμά και μπαμπά», εξαρτώμαι από εσάς. Δεν έχω δική μου ζωή, βασίζομαι σε εσάς. Δεν έχω δική μου άποψη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Είμαι ένα ανυπεράσπιστο ον που χρειάζεται τη βοήθειά σας. Το μόνο που με νοιάζει είναι να μάθω, να ανακαλύψω τον κόσμο μέσα από το σύμπαν το δικό μου, τα παιχνίδια και τη φαντασία μου.
Σ’ αυτό με βοηθάτε εσείς, και αυτό με σημαδεύει για όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Αυτή η αγάπη που μου προσφέρετε γίνεται έρεισμα της ψυχής μου και τη βγάζω προς τα έξω, όσο μεγαλώνω. Μαθαίνω να αγαπώ τον κόσμο.
Όσο περνούν τα χρόνια, τα βιώματά μου γίνονται όλο και περισσότερα, οι γνώσεις μου πληθύνονται και αποκτώνται κυρίως από παθήματα. Γι’ αυτό, πιστεύω, η πραγματική μάθηση είναι η «διά βίου». Πηγαίνω σχολείο και εκεί αφήνω το στίγμα μου. Διαμορφώνω την προσωπικότητά μου, γίνομαι άτομο πλέον. Γνωρίζω και άλλα άτομα και μαθαίνω τι σημαίνει ο όρος «σχέση» με τη βοήθεια των άλλων. Έρχεται ο καιρός που πλησιάζω την εφηβεία.
Γιατί όλα είναι, τώρα, τόσο διαφορετικά; Ο κόσμος γύρω μου είναι κακός; Κανείς δε με καταλαβαίνει. Προσπαθώ να μιλήσω, αλλά οι «μεγάλοι» είναι στον κόσμο τους. Δε μπορούν να καταλάβουν ότι οι εποχές αλλάζουν, ο κόσμος εξελίσσεται. Είμαι διαφορετικός.Μπορώ να σκεφτώ ως ενήλικος και να καταλάβω πράγματα. Μπορώ να αναλάβω τις ευθύνες που μου αρμόζουν. Γίνομαι υπεύθυνος. Δεν είμαι πια το μικρό παιδί που οι γονείς πρέπει να το αντιμετωπίζουν ανάλογα. Το στυλ που ακολουθώ συμβαδίζει με την προσωπικότητά μου. Με αυτό τον τρόπο προσπαθώ να δείξω ότι είμαι ξεχωριστός, διαφορετικός από τους άλλους και μόνο οι όμοιοί μου μπορούν να με καταλάβουν. Είναι δυσβάσταχτο να βλέπω και να ακούω τους γονείς μου να σχολιάζουν επικριτικά τις αντιδράσεις μου για διάφορα θέματα, όταν είναι διαφορετικές από αυτές που περιμένουν.
Γιατί δε με στηρίζουν; Όλοι οι γονείς προσπαθούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σύμφωνα με τις αρχές που έχουν από τη δική τους οικογένεια, με το πρότυπο της δικής τους εποχής, στηλιτεύοντας τη δική μας νοοτροπία, τα δικά μας ιδανικά και τις δικές μας απόψεις. Η κοινωνία των μεγάλων μας απορρίπτει.
Μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε; Η αλήθεια είναι πως αντιμετωπίζεται, αλλά όχι ριζικά. Μπορεί να βρεθεί κοινή γραμμή πλεύσης ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, με διάφορες υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές. Κάτι τέτοιο, όμως, προϋποθέτει τη διάθεση διαλόγου από το παιδί και τον ειλικρινή σεβασμό των γονιών στη διαφορετικότητα του παιδιού, πέρα από την αγάπη τους, που αποτελεί αυτονόητο κίνητρο της επιλογής τους να γίνουν γονείς. Έτσι, είναι δυνατόν να ξεπεραστεί ο επαναστατικός αναβρασμός του χαρακτήρα του παιδιού και να γίνει ένας ενήλικος άνθρωπος με ισορροπημένη προσωπικότητα και ελεύθερο φρόνημα.
Μ. Παπαδοπούλου, από το Φιλολογικό Ιστότοπο (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α1 (μονάδες 15)
Α1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εφήβου με βάση το κείμενο; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)
Α1. Πώς παρουσιάζονται οι σχέσεις του παιδιού με την οικογένειά του και την ευρύτερη κοινωνία, όσο μεγαλώνει; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)
Α1. Πώς πρέπει, σύμφωνα με τη συγγραφέα, οι γονείς να αντιμετωπίζουν τα παιδιά, προκειμένου να τους αποδείξουν ότι η κοινωνία των μεγάλων δεν τα απορρίπτει; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Α2 (μονάδες 10)
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο για τη δεύτερη και την τρίτη παράγραφο του κειμένου. (μονάδες 10)
Α2. Τι εξυπηρετεί η παρουσία των ερωτημάτων στην αρχή των περισσότερων παραγράφων του κειμένου; (μονάδες 10)
Α2. Να χωρίσετε την τρίτη παράγραφο του κειμένου σε δυο παραγράφους και να αιτιολογήσετε τη διαφορετική παραγραφοποίηση. (μονάδες 10)

Β1 (μονάδες 10)
Β1. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη, με βάση τη σημασία που έχει στο κείμενο, για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις: άποψη, βιώματα, καταλάβουν, εξελίσσεται, απορρίπτει. (μονάδες 10)
Β1. Να γράψετε πέντε διαφορετικές προτάσεις για καθεμιά από τις λέξεις με την έντονη γραφή: αρμόζουν, υπεύθυνος, αντιδράσεις, νοοτροπία, κίνητρο. (μονάδες 10)
Β1. «Το στυλ που ακολουθώ συμβαδίζει με την προσωπικότητά μου». Να αντικαταστήσετε τον ξενόγλωσσο όρο με μια συνώνυμη λέξη ή φράση και να τη χρησιμοποιήσετε σε μία πρόταση που θα δημιουργήσετε. (μονάδες 10)

Β2 (μονάδες 15)
Β2. Γιατί οι περισσότεροι ρηματικοί τύποι του κειμένου βρίσκονται σε α’ ενικό πρόσωπο; (μονάδες 15)
Β2. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο κείμενο και να προσδιορίσετε αν είναι κυριολεκτικός ή συνυποδηλωτικός/μεταφορικός.(μονάδες 15)
Β2. Να βρείτε στο κείμενο τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους.(μονάδες 15)

Το τρίτο θέμα (γ) δεν επιλέγεται από την Τράπεζα Θεμάτων αλλά ορίζεται στο σχολείο από τους διδάσκοντες το μάθημα. Για λόγους ολοκληρωμένης παρουσίασης του τρόπου εξέτασης του μαθήματος, ενδεικτικά προτείνεται η διατύπωση:

Γ (μονάδες 50)
Γ. Με βάση τα αποτελέσματα έρευνας με ερωτηματολόγια, που διένειμε σε γονείς και μαθητές του σχολείου μια ομάδα εργασίας στην οποία συμμετείχατε, να συντάξετε επιστολή για τη σχολική εφημερίδα, με την οποία θα ενημερώσετε τους αναγνώστες σχετικά με τους λόγους που προβάλλουν οι μεγαλύτεροι και οι νεότεροι για την ένταση στις σχέσεις τους. Ποιες λύσεις θα προτείνατε ως
επιστολογράφος για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος; (350-400 λέξεις) (μονάδες 50)


2ο Παράδειγμα (με δύο κείμενα)

Η ελληνική γλώσσα στο Διαδίκτυο
Τι γλώσσα μιλάει το Διαδίκτυο; Το ερώτημα είναι καίριο, ιδίως αν αναλογισθεί κανείς την αλματώδη εξέλιξη του Διαδικτύου, που τείνει πλέον να «αγκαλιάσει» τον πλανήτη ολόκληρο. Αν ο κυβερνοχώρος πρόκειται πράγματι να αποτελέσει πεδίο ανταλλαγής πληροφοριών, προσφοράς εκπαιδευτικών ευκαιριών και αναζήτησης εργασίας, η γλώσσα ορίζει σαφώς τις δυνατότητες πρόσβασης στις ηλεκτρονικές σελίδες και στους πολυσύχναστους κόμβους του.
Για όσους έχουν απορίες, το Διαδίκτυο μιλάει αγγλικά. Αγγλόφωνο είναι, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία, το μεγαλύτερο μέρος των κόμβων του Διαδικτύου. Ακολουθούν οι πείσμονες Γάλλοι, ενώ όλες οι άλλες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων της ισπανικής, της γερμανικής και της ιταλικής, απειλούνται με εξαφάνιση από τον κυβερνοχώρο. Προφανώς, ο «γενναίος νέος κόσμος» της πληροφορικής ωθεί τις γλωσσικές ανισότητες στα άκρα, η δε αγγλική είναι η αδιαφιλονίκητη lingua franca* της εποχής της πληροφορίας. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι παράδοξη: η ανάπτυξη του κυβερνοχώρου είναι κατά μείζονα λόγο αμερικανική υπόθεση.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για μια γλώσσα σαν την ελληνική; Όχι και πολλά πράγματα. Σε τελική ανάλυση Ελληνικά μιλούν μόλις 15 εκατομμύρια άνθρωποι, αν προσθέσει κανείς τους Ελλαδίτες με τους Έλληνες της Διασποράς. Ομολογουμένως, ο κυβερνοχώρος δεν μπορεί να κάνει χειρότερη αυτήν την κατάσταση. Αντιθέτως, σύμφωνα με μια παράξενη λογική, φαίνεται να βελτιώνει κατ’ αρχάς τη θέση μας και να παρέχει αξιόλογες ευκαιρίες.
Μιλώντας το 1997 δύο προφήτες του κυβερνοχώρου, που δεν χρειάζονται συστάσεις, υπέδειξαν τις ευκαιρίες για την Ελλάδα στα νέα σύνορα της πληροφορικής. Πρώτος ο Νίκολας Νεγκροπόντε, ιδρυτής και επικεφαλής του Εργαστηρίου Επικοινωνίας στο ΜΙΤ**, παρατήρησε ότι «η ψηφιακή εποχή είναι ό,τι πρέπει για την Ελλάδα». Ο Νεγκροπόντε επεσήμανε ότι, από πολιτισμική άποψη, η παγκοσμιοποίηση που ευαγγελίζεται το Διαδίκτυο έρχεται γάντι στον οικουμενισμό της ελληνικής κουλτούρας. Από τεχνολογική άποψη, το διαδίκτυο θα ενώσει Ελλαδίτες και αποδήμους. Ανάλογη άποψη έχει και ο διευθυντής του Εργαστηρίου της Επιστήμης των Υπολογιστών του ΜΙΤ Μάικλ Δερτούζος: «Η Ελλάδα μπορεί σε έναν ή δύο αιώνες να μετατραπεί από χώρα της Μεσογείου στον διαδικτυακά συνδεόμενο Ελληνισμό», υπογράμμισε.
Εφημ. Το Bήμα, 28/12/1997 (διασκευή)

* Lingua franca: Γλώσσα καθημερινής επικοινωνίας
** Massachusetts Institute of Technology (MIT):Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης

Η κινδυνολογία για τη γλώσσα

Η γλώσσα μας έχει μακραίωνη ιστορία, που χρονολογείται πολύ πριν από τον 13ο αιώνα π.Χ., από όπου σώζονται γραπτά τεκμήρια της ύπαρξής της. Παράλληλα έχει και μεγάλη διαδρομή, κατά την οποία η Νεοελληνική γλώσσα «δάνεισε» πολλές άλλες γλώσσες αλλά και δανείστηκε. Το γεγονός ότι σε αυτήν γράφτηκαν τα έργα των Ελλήνων φιλοσόφων και μερικά από τα πιο οικουμενικά έργα της ανθρώπινης σκέψης την καθιστά διαχρονική.
Η ελληνική γλώσσα ανέκαθεν υιοθετούσε λέξεις από άλλες γλώσσες και το έκανε μάλιστα με μεγάλη ευελιξία. Σπάνια τις διατηρεί αυτούσιες. Από το bar, για παράδειγμα, έχουν προκύψει οι λέξεις μπαρόβιος, μπαράκι κ.ά. Αυτό γινόταν και με την αρχαία ελληνική γλώσσα και με τα γλωσσικά «δάνεια» τόσων αιώνων και με τη σύγχρονη γλώσσα. Συνήθως, οι ξένες λέξεις που μπαίνουν στη γλώσσα μας χρειάζονται, εξυπηρετούν ανάγκες. Όλη αυτή η λειτουργία είναι φυσιολογική, συμβαίνει σε όλες τις γλώσσες και δεν σημαίνει ότι πλήττεται η ελληνική γλώσσα ή, όπως κάποιοι πιστεύουν, ότι απειλείται με αφανισμό.
Η γλωσσολόγος Α. Μόζερ δε συμμερίζεται τη σχετική κινδυνολογία, η οποία μάλιστα εντοπίζεται και σε άλλους λαούς. «Όταν όλοι οι Ευρωπαίοι κάνουν λόγο για την επικράτηση της αγγλικής γλώσσας εις βάρος των δικών τους, οι Άγγλοι παραπονιούνται για τη σταδιακή καταστροφή της γλώσσας τους, λόγω του ότι χρησιμοποιείται σε όλον τον κόσμο από ανθρώπους που δεν τη γνωρίζουν καλά», επισημαίνει.
Εφημ. Έθνος, 14/7/2008 (διασκευή)


ΘΕΜΑΤΑ

Α1 (μονάδες 15)
Α1. Για ποιον λόγο θεωρεί ο συγγραφέας του πρώτου κειμένου ότι το διαδίκτυο είναι πρωτίστως αγγλόφωνο; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)
Α1. Οι συγγραφείς των δύο κειμένων είναι αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας; Πιστεύουν ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει; Να εντοπίσετε λέξεις ή φράσεις που τεκμηριώνουν την άποψή σας (60-80 λέξεις). (μονάδες 15)
Α1. Στην τελευταία παράγραφο του δεύτερου κειμένου ποια άποψη υποστηρίζεται σχετικά με την αγγλική γλώσσα; Πώς αυτή σχετίζεται με τον προβληματισμό που διατυπώνεται για την ελληνική γλώσσα; (60-80 λέξεις) (μονάδες 15)

Α2 (μονάδες 10)
Α2. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του πρώτου κειμένου. (μονάδες 10)
Α2. Να γράψετε τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου του δεύτερου κειμένου. (μονάδες 10)
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη παράγραφο του πρώτου κειμένου; (μονάδες 10)

Β1 (μονάδες 10)
Β1. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις με έντονη γραφή του πρώτου κειμένου: προσφοράς, ανισότητες, εξέλιξη, βελτιώνει, ενώσει. (μονάδες 10)
Β1. Να συντάξετε μία παραγράφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: μακραίωνη, Νεοελληνική γλώσσα, υιοθετούσε, πλήττεται, αφανισμό.
(μονάδες 10)
Β1. Σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων να εξηγήσετε τη φράση του πρώτου κειμένου «η ψηφιακή εποχή είναι ό,τι πρέπει για την Ελλάδα». (μονάδες 10)

Β2 (μονάδες 15)
Β2. «Tο διαδίκτυο θα ενώσει Ελλαδίτες και αποδήμους». Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. (μονάδες 15)
Β2. Να επισημάνετε τις λέξεις του δευτέρου κειμένου που δεν έχουν ελληνική προέλευση και να εξηγήσετε τον λόγο για τον οποίο ο συγγραφέας τις εντάσσει στο κείμενό του. (μονάδες 15)
Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις λέξεις των δύο κειμένων με έντονη γραφή στις φράσεις που ακολουθούν χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική και ποιες με μεταφορική σημασία:
Πρώτο κείμενο: «Μιλώντας το 1997 δύο προφήτες του κυβερνοχώρου»
Δεύτερο κείμενο: α) «Η ελληνική γλώσσα ανέκαθεν υιοθετούσε λέξεις», β) «οι Άγγλοι παραπονιούνται για τη σταδιακή καταστροφή της γλώσσας» (μονάδες 15)

Το τρίτο θέμα (γ) δεν επιλέγεται από την Τράπεζα Θεμάτων αλλά ορίζεται στο σχολείο από τους διδάσκοντες το μάθημα. Για λόγους ολοκληρωμένης παρουσίασης του τρόπου εξέτασης του μαθήματος, ενδεικτικά προτείνεται η διατύπωση:

Γ (μονάδες 50)
Σε άρθρο που θα συντάξετε για την εφημερίδα του σχολείου σας να προτείνετε τρόπους με τους οποίους η αξιοποίηση του διαδικτύου μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας (350-400 λέξεις). (μονάδες 50)

Δευτέρα 12 Μαΐου 2014

Οδηγίες Αξιολόγησης στη Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου 

Δίνεται στους μαθητές αδίδακτο κείμενο, ομοειδές ή ομόθεμο με τις διδακτικές ενότητες που έχουν διδαχθεί (Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση), το οποίο λαμβάνεται από την τράπεζα θεμάτων.
1. Αν το κείμενο αναφέρεται στις θεματικές ενότητες «Τα φύλα στη Λογοτεχνία», οι μαθητές καλούνται:
α) να επισημάνουν τα πρόσωπα που αναφέρονται στο κείμενο και να τα εντάξουν στον τόπο και στον χρόνο της αφήγησης·
β) να διακρίνουν και να περιγράψουν 1-2 λογοτεχνικούς χαρακτήρες, κάνοντας αναφορές στις σχέσεις των δύο φύλων, στον κοινωνικό τους ρόλο ή σε κοινωνικά στερεότυπα σχετιζόμενα με το θέμα του κειμένου, και να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις τους με αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο·
γ) να βρουν τον αφηγητή της ιστορίας και να αλλάξουν το πρόσωπο του αφηγητή ώστε να φανεί η αντίστοιχη αλλαγή στην οπτική της αφήγησης ή να μετατρέψουν το διαλογικό μέρος του κειμένου σε συνεχή αφηγηματικό λόγο·
δ) να διατυπώσουν σε 1-2 παραγράφους την άποψή τους για το περιεχόμενο του κειμένου συσχετίζοντάς το με τις αντιλήψεις της εποχής μας.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25 μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ = 25 μονάδες + δ= 25 μονάδες) και ορίζονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.

2. Αν το ποίημα ανήκει στην ενότητα «Παράδοση και Μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση», οι μαθητές καλούνται:
α) να αναγνωρίσουν στο ποίημα γενικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ή της μοντέρνας ποίησης·
β) να επισημάνουν στο κείμενο εκφραστικά μέσα και εκφραστικούς τρόπους (μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες, στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές ιδιωματικές ή αντιλυρικές λέξεις κλπ) και να σχολιάσουν τη λειτουργία τους·
γ) να επισημάνουν στο ποίημα βασικά χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ρεύματος (πχ ρομαντισμός, συμβολισμός κλπ) στο οποίο ανήκει·
δ) να σχολιάσουν σε μία ή δύο παραγράφους βασικά σύμβολα ή θέματα του ποιήματος και να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις τους με αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25 μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ = 25 μονάδες + δ = 25 μονάδες) και ορίζονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.


ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Επιλέγεται λογοτεχνικό κείμενο (ποίημα ή πεζό) συναφές ως προς το περιεχόμενό του, τον χαρακτήρα του και τον βαθμό αναγνωστικής του πρόσληψης με τα διδαχθέντα κείμενα στις δύο θεματικές ενότητες («Τα φύλα στη Λογοτεχνία» ή «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»).

Κριτήρια επιλογής του κειμένου

  • Να είναι εύληπτο και συμβατό με την ηλικία των εξεταζομένων.
  • Να συνιστά, αν είναι απόσπασμα, μια μικρή αυτοτελή ενότητα. (Εννοείται ότι δεν συμπεριλαμβάνονται κείμενα τα οποία περιέχουν προσβλητικές εκφράσεις ή στρέφονται κατά των κοινώς παραδεδεγμένων ηθικών αξιών)
  • Να είναι έργο δόκιμου συγγραφέως, κατά προτίμηση ανθολογημένου στα ΚΝΛ.  
  • Να μην περιλαμβάνεται στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου ή
  • Λυκείου.
  • Να έχει περιορισμένη έκταση. Αν είναι πεζό, καλό είναι να μην υπερβαίνει σε έκταση τις 2 σελίδες Α4 (γραμματοσειρά 12 Times New Roman και μονό διάστιχο). Αν είναι ποίημα, να μην υπερβαίνει τη 1 1/2 σελίδα (γραμματοσειρά 12 Times New Roman και μονό διάστιχο).


Προδιαγραφές κειμένου
  • Να συνοδεύεται από το ονοματεπώνυμο του συγγραφέα (bold κεφαλαία γράμματα) με αντίστοιχη εντός παρενθέσεως αναφορά στην ημερομηνία γέννησης ή και θανάτου του δημιουργού, στοιχεία απαραίτητα για την τοποθέτηση του κειμένου εντός του συγκεκριμένου ιστορικού πλαισίου
  • Να αναγράφεται με πεζά στοιχεία (bold) ο τίτλος του ποιήματος ή του διηγήματος ή του μυθιστορήματος με την ένδειξη εντός παρενθέσεως ότι είναι απόσπασμα.
  • Να αναγράφεται στο τέλος του κειμένου και η σχετική βιβλιογραφική παραπομπή: ο τίτλος της συλλογής, αν είναι ποίημα ή διήγημα. Η παραπομπή καλό είναι να γίνεται στον χρόνο πρώτης δημοσίευσης του κειμένου, ώστε να αποφεύγονται αναχρονιστικά σχόλια των μαθητών
  • Να συνοδεύεται απαραιτήτως από τα αναγκαία λεξιλογικά σχόλια 
  • Να είναι γραμμένο στο μονοτονικό σύστημα και να ακολουθεί το ορθογραφικό σύστημα των σχολικών εγχειριδίων.

Στην αρχή της σελίδας πρέπει να αναγράφεται η ενότητα στην οποία αναφέρεται το κείμενο («Τα φύλα στη Λογοτεχνία» ή «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»)
Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, είναι δυνατόν να προηγείται του κειμένου συντομότατο επεξηγηματικό εισαγωγικό σημείωμα.
Επισημαίνεται ότι είναι δυνατόν να επιλεγεί για την ενότητα «Τα φύλα στη Λογοτεχνία» και κείμενο ξένου συγγραφέα με την προϋπόθεση ότι θα δίδεται σε δόκιμη νεοελληνική μετάφραση. Στην περίπτωση αυτή χρήσιμη είναι η παραπομπή στον χρόνο πρώτης δημοσίευσης του πρωτότυπου έργου.

Προδιαγραφές περιεχομένου των ερωτήσεων 

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Αν και η ιδιομορφία του μαθήματος της Λογοτεχνίας όπως και η ιδιαίτερη σκοποθεσία του, δεν ευνοούν εν γένει τη διατύπωση ερωτήσεων με απολύτως μετρήσιμα στοιχεία στις αντίστοιχες απαντήσεις, εν τούτοις πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ώστε με τις ερωτήσεις να προκύπτουν απαντήσεις μετρήσιμες με αντικειμενικά κριτήρια. Γι᾿ αυτό καλό θα είναι η κάθε ερώτηση να περιλαμβάνει εσωτερικά δύο ή περισσότερα υποερωτήματα διαβαθμισμένης δυσκολίας. Επίσης, για να αποφευχθεί η επικάλυψη των απαντήσεων, οι ερωτήσεις πρέπει να διακρίνονται από απόλυτη σαφήνεια και να είναι συμβατές με τους διδακτικούς στόχους, όπως αυτοί αναγράφονται στο οικείο
Πρόγραμμα Σπουδών.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Α. Σε περίπτωση που το κείμενο αναφέρεται στη θεματική ενότητα «Τα φύλα στη Λογοτεχνία», η εξέταση στο Μάθημα της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας συνολικά προϋποθέτει το βαθμό πρόσληψης από τον μαθητή του κειμένου ως όλου, όπως και την ικανότητα ο μαθητής να κατανοεί το κείμενο ώστε να είναι σε θέση:
α.
α1. Να διακρίνει τα πρόσωπα που περιλαμβάνει η αφήγηση.
α2. Να εντάσσει τα πρόσωπα στο χρόνο και στο χώρο, ο οποίος προσδιορίζεται από το κείμενο (δηλ. να προσδιορίζει γενικά το χρόνο και το χώρο στον οποίο κινούνται τα πρόσωπα του κειμένου)
α3. Να διακρίνει ποιος αφηγείται και σε ποιον ή σε ποιους απευθύνεται.
α4. Να επισημαίνει -εφόσον υπάρχουν στο κείμενο- αλλαγές του τόπου και του χρόνου της αφήγησης.
Επισημαίνεται ότι η τοποθέτηση των προσώπων στον χώρο και στον χρόνο της αφήγησης δεν προϋποθέτει σύνθετες αφηγηματολογικού χαρακτήρα γνώσεις και εξειδικευμένες ορολογίες που παραπέμπουν στη Θεωρία της Λογοτεχνίας
β.
β1. Να περιγράψει 1-2 βασικούς χαρακτήρες, και να τους συσχετίσει με κοινωνικά στερεότυπα όπως αυτά προβάλλονται στο κείμενο (αυταρχικός πατέρας, στοργική μητέρα, μοιραία γυναίκα, πιστή σύζυγος, κακιά μητριά κλπ.)
β2. Να αιτιολογήσει τις απαντήσεις του με αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25 μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.
γ.
γ1. Να αλλάξει τον αφηγητή σε ολόκληρο το κείμενο ή σε τμήμα του κειμένου.
γ2. Να επιφέρει τις αντίστοιχες αλλαγές στην οπτική της αφήγησης.
γ3. Να αιτιολογήσει τις αλλαγές αυτές με στοιχεία που αφορούν τον χαρακτήρα των προσώπων.
δ.
δ1. Να διατυπώσει την άποψή του για τις αντιλήψεις που κυριαρχούν κατά την εποχή στην οποία αναφέρεται το κείμενο.
δ2. Να προβεί σε συγκριτικές θεωρήσεις κάνοντας διασύνδεση με τη σύγχρονη εποχή.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ = 25 μονάδες + δ = 25 μονάδες) και δίνονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.

Β. Σε περίπτωση που το ποίημα ανήκει στην ενότητα «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» η εξέταση στο Μάθημα της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας συνολικά προϋποθέτει το βαθμό πρόσληψης από το μαθητή του κειμένου ως όλου, όπως και την ικανότητα ο μαθητής να κατανοεί το κείμενο ώστε να είναι σε θέση:
α.
α1. Να μπορεί να διακρίνει αν ένα ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση.
α2. Να αναγνωρίζει στο κείμενο τα μορφικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης (μέτρο, ομοιοκαταληξία και είδη της, στροφές και είδη τους ως προς τον αριθμό των στίχων, ισοσυλλαβία μεταξύ των στίχων κ.λπ.) ή αντιστοίχως τα μορφικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης (ελεύθερος στίχος, τονικότητα αντί του σταθερά επαναλαμβανόμενου ποιητικού μέτρου, απουσία ομοιοκαταληξιών ή σκόρπιες ομοιοκαταληξίες, στροφικές ενότητες με διαφορετικό αριθμό στίχων,
απουσία ισοσυλλαβίας μεταξύ των στίχων κ.λπ.).
α3. Να αξιολογεί, αν το ποίημα το επιτρέπει, τις μορφικές επιλογές του ποιητή. [πχ. να σχολιάζει τον τίτλο σε σχέση με το περιεχόμενο, να μπορεί (αφού πρώτα του δοθούν χαρακτηριστικά ενός συγκεκριμένου ποιητικού είδους) να τα αναγνωρίζει στο ποίημα κ.λπ.]
β
β1. Να επισημαίνει στο κείμενο εκφραστικά μέσα/ εκφραστικούς τρόπους (μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες, προσωποποιήσεις, αντιθέσεις, επαναλήψεις κλπ.)
β2. Να αναγνωρίζει στο κείμενο στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές ιδιωματικές ή αντιλυρικές λέξεις, στοιχεία προφορικότητας κ.λπ.
β3. Να σχολιάζει τη λειτουργία των εκφραστικών μέσων, των ρηματικών προσώπων, της στίξης (τελεία, κόμμα, θαυμαστικό, ερωτηματικό, εισαγωγικά, αποσιωπητικά, παρενθέσεις κ.λπ.) .
β4. Να σχολιάζει τη γλώσσα του κειμένου κάνοντας αναφορά στις γλωσσικές επιλογές του ποιητή.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25 μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.
γ.
γ1. Να γνωρίζει τα γενικά χαρακτηριστικά των λογοτεχνικών ρευμάτων (ρομαντισμός, παρνασσισμός, συμβολισμός, μοντερνισμός, υπερρεαλισμός) ώστε να είναι σε θέση να τα αναγνωρίζει στο ποίημα.
γ2. Να μπορεί να διακρίνει, αν συνυπάρχουν στο ίδιο ποίημα χαρακτηριστικά από περισσότερα του ενός λογοτεχνικά ρεύματα.
γ3. Να σχολιάζει στίχους ή εκφράσεις του ποιήματος, οι οποίοι συνδέονται με χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ρεύματος στο οποίο ανήκει το ποίημα.
Στην ερώτηση αυτή μπορεί ο καθηγητής να ζητήσει την επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης σε σχέση με τα λογοτεχνικά ρεύματα: π.χ. να δώσει τα χαρακτηριστικά του παρνασσισμού και να ζητήσει από τον μαθητή να τα εντοπίσει στο κείμενο.
δ.
δ1. Να εντοπίζει το κεντρικό θέμα του κειμένου.
δ2 Να αποκωδικοποιεί τα βασικά σύμβολα του ποιήματος και να αιτιολογεί την απάντησή του με στοιχεία του κειμένου.
δ3. Να σχολιάζει σε μία έως δύο παραγράφους στίχους του κειμένου.
δ4. Να προβαίνει, εφόσον το κείμενο προσφέρεται, σε αξιολογήσεις των στάσεων και αντιλήψεων που κυριαρχούν στο κείμενο.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ = 25 μονάδες + δ = 25 μονάδες) και δίνονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.

 ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

  • Οι συγγραφείς των θεμάτων προτείνουν το Αδίδακτο Κείμενο και μόνον τις ερωτήσεις που μπαίνουν από την Τράπεζα των Θεμάτων.
  • Καλό είναι πριν από την οριστική διατύπωση της ερώτησης να αναζητηθεί νοερά η απάντηση.
  • Προτείνεται επίσης στους συγγραφείς των Θεμάτων να φροντίσουν να μη βάλουν ερωτήσεις οι οποίες ενδεχομένως συμπίπτουν με αυτές που είναι στην αρμοδιότητα του καθηγητή της Τάξης.
  • Επειδή τα λογοτεχνικά κείμενα που θα επιλεγούν για την Τράπεζα δεν είναι δυνατόν να είναι μεταξύ τους απολύτως ισοδύναμα ως προς τον βαθμό δυσκολίας, στις ερωτήσεις που επαναλαμβάνονται (πχ. το ποίημα είναι παραδοσιακό ή μοντέρνο;) ενδέχεται να μην γίνεται πάντοτε ισόποση κατανομή των μονάδων.
  • Ως προς τη διατύπωση οι ερωτήσεις καλό είναι να απευθύνονται σε δεύτερο πρόσωπο και να έχουν την εξής μορφή:  Να σχολιάσετε… , Να βρείτε …, Να επισημάνετε…, Να περιγράψετε…, ή Τι, κατά τη γνώμη σας, …, Ποιος κατά τη γνώμη σας, … κ.λπ.
  • Ως προς την τυπογραφική της εμφάνιση η κάθε ερώτηση θα επιμερίζεται σε δύο ή περισσότερα υπο-ερωτήματα και θα συνοδεύεται από την αντίστοιχη αναγραφή των μονάδων, όπως στο παράδειγμα που ακολουθεί:

α1 ……… (…μονάδες)
α2 ……… (…μονάδες)
α3 ……… (…μονάδες)
και
β1 ………(…μονάδες)
β2 ………(…μονάδες)
β3 ………(…μονάδες)

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Τα υποερωτήματα είναι ενδεικτικά και δεν είναι υποχρεωτικό να τίθενται όλα σε όλες τις ερωτήσεις.
Οι ερωτήσεις για την Α’ Εσπερινού ΓΕΛ, σε σχέση με την Α’ τάξη Ημερήσιου ΓΕΛ, μπορεί να είναι ελαφρώς διαφοροποιημένες ως προς τον βαθμό δυσκολίας. Το ίδιο ισχύει και για τις ερωτήσεις που αφορούν την Α΄ τάξη Ημερησίου και Εσπερινού ΕΠΑΛ.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Νέα Ελληνική Λογοτεχνία
για την Α’ Τάξη του Ημερησίου και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου
(Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»)

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ (1859-1943)
[Εδώ ουρανός παντού κι ολούθε ήλιου αχτίνα…]

Εδώ ουρανός παντού κι ολούθε ήλιου αχτίνα,
και κάτι ολόγυρα σαν του Υμηττού το μέλι,
βγαίνουν αμάραντ᾿ από μάρμαρο τα κρίνα,
λάμπει γεννήτρα ενός Ολύμπου η θεία Πεντέλη.

Στην ομορφιά σκοντάβει σκάφτοντας η αξίνα,
στα σπλάχνα αντί θνητούς θεούς κρατά η Κυβέλη1,
μενεξεδένιο αίμα γοργοστάζ᾿ η Αθήνα
κάθε που τη χτυπάν του δειλινού τα βέλη.

Της ιερής ελιάς εδώ ναοί και οι κάμποι·
ανάμεσα στον όχλο εδώ που αργοσαλεύει
καθώς απάνου σ᾿ ασπρολούλουδο μια κάμπη2,

ο λαός των λειψάνων ζει και βασιλεύει
χιλιόψυχος· το πνεύμα και στο χώμα λάμπει·
το νιώθω, με σκοτάδια μέσα μου παλεύει.
(«Πατρίδες» - Ασάλευτη ζωή, 1904)

1  φρυγική θεότητα της γονιμότητας· ο Παλαμάς την αναφέρει εδώ ως προσωποποίηση της γης
2  κάμπη: η κάμπια

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
α.
α1. Να εντάξετε το ποίημα στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση. (5 μονάδες)
α2. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας αναγνωρίζοντας 4 αντίστοιχα χαρακτηριστικά στο κείμενο (8 μονάδες)
α3. Το ποίημα περιλαμβάνεται σε μια ευρύτερη ποιητική ενότητα με τον τίτλο «Πατρίδες». Να βρείτε σε ποια από τις «Πατρίδες» του ποιητή αναφέρεται το συγκεκριμένο ποίημα και σε ποιο στίχο κατονομάζεται αυτή. (4 μονάδες). Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα χαρακτηριστικά αυτής της «Πατρίδας». (8 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25
β.
β1. Να καταγράψετε 5 μεταφορές, όπως αυτές εντοπίζονται στο κείμενο που σας δόθηκε (10 μονάδες)
β2. Να καταγράψετε 2 παρομοιώσεις, όπως αυτές εντοπίζονται στο κείμενο που σας δόθηκε (4 μονάδες)

β3. Να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα (δημοτική ή καθαρεύουσα) που υιοθετεί ο Παλαμάς στο ποίημα συνδέοντας την απάντησή σας με τις γλωσσικές απόψεις του ποιητή.(6 μονάδες)
β4. Να βρείτε στο ποίημα πέντε (5) λέξεις ή εκφράσεις χαρακτηριστικές των γλωσσικών επιλογών του Παλαμά, για να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (5 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

γ.
γ1. Να αναγνωρίσετε στο ποίημα τα γενικά χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ρεύματος στο οποίο ανήκει αιτιολογώντας την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο (20 μονάδες)
γ2. ο λαός των λειψάνων ζει και βασιλεύει./ χιλιόψυχος. Να σχολιασθεί ο στίχος (5 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25
δ.
δ1. το πνεύμα και στο χώμα λάμπει: Να σχολιάσετε το στίχο. Έχει κατά τη γνώμη σας διαχρονική ισχύ; (15 μονάδες)
δ2. Το ποιητικό υποκείμενο παρουσιάζεται στον τελευταίο στίχο. Να σχολιάσετε τον στίχο σε σχέση με το παραπάνω δεδομένο (10 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25  

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ Β’ ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Για την εξέταση του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας στην Β’ τάξη
Εσπερινού Γενικού Λυκείου ισχύουν τα εξής:

ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Για την εξέταση στη Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Β’ Τάξης του Εσπερινού Γενικού
Λυκείου δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο πεζό ή ποιητικό κείμενο, που
περιλαμβάνεται στη διδαχθείσα ύλη και ορίζεται από τον διδάσκοντα, καθώς και
αδίδακτο πεζό ή ποιητικό κείμενο ίσης κατά προσέγγιση δυσκολίας με το διδαγμένο,
που επιλέγεται με κλήρωση από την τράπεζα θεμάτων, με τις αναγκαίες διευκρινίσεις.
Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν σε τέσσερα (4) θέματα, από τα οποία δύο (2),
και συγκεκριμένα τα υπό τα στοιχεία «α» και «β», προέρχονται από την τράπεζα θεμά-
των και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο, και δύο (2), τα υπό τα στοιχεία «γ» και «δ»,
ορίζονται από τον διδάσκοντα και αναφέρονται στο διδαγμένο κείμενο. Τα θέματα
αφορούν:
α) στον ερμηνευτικό σχολιασμό του αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου·
β) σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων που εμπεριέχονται στο
αδίδακτο κείμενο (π.χ. ζητείται από τους μαθητές να βρουν μεταφορές, παρομοιώ-
σεις, εικόνες, στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές ιδιωματικές ή
αντιλυρικές λέξεις κ.λπ.)
γ) στον συγγραφέα του διδαγμένου κειμένου και σε γραμματολογικά στοιχεία που
προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από αυτό·
δ) στον ερμηνευτικό ή αισθητικό σχολιασμό του διδαγμένου κειμένου ή στην ανάπτυ-
ξη, σε μία (1) ή δύο (2) παραγράφους, χωρίων του.
Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 25% σε κάθε θέμα, το οποίο μπορεί να αναλύεται σε
δύο ερωτήσεις. Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις μπορεί να διαφοροποιείται
ανάλογα με τον βαθμό της δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές μονάδες κάθε ερώτησης
καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους
μαθητές.  -14-
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Το κείμενο πρέπει:
• να είναι εύληπτο και συμβατό με την ηλικία των εξεταζομένων.
• να συνιστά, αν είναι απόσπασμα, μια μικρή αυτοτελή ενότητα. (Εννοείται ότι δεν
συμπεριλαμβάνονται κείμενα τα οποία περιέχουν προσβλητικές εκφράσεις ή στρέ-
φονται κατά των κοινώς παραδεδεγμένων ηθικών αξιών)
• να μην περιλαμβάνεται στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
• να έχει περιορισμένη έκταση. Αν είναι πεζό, καλό είναι να μην υπερβαίνει σε έκταση
τις δύο σελίδες Α4 (με γραμματοσειρά 12 Times New Roman και μονό διάστιχο)
λέξεις. Αν είναι ποίημα, να μην υπερβαίνει τη μιάμιση σελίδα (με γραμματοσειρά 12
Times New Roman και μονό διάστιχο).

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ
Το κείμενο πρέπει:
• να συνοδεύεται από το ονοματεπώνυμο του συγγραφέα (γραμμένο με bold κεφα-
λαία γράμματα) με αντίστοιχη εντός παρενθέσεως αναφορά στην ημερομηνία γέν-
νησης ή και θανάτου του δημιουργού, στοιχεία απαραίτητα για την τοποθέτηση
του κειμένου εντός του συγκεκριμένου ιστορικού πλαισίου
• να αναγράφεται με πεζά στοιχεία (bold) ο τίτλος του ποιήματος ή του διηγήματος ή
του μυθιστορήματος (με την ένδειξη εντός παρενθέσεως ότι είναι απόσπασμα)
• να αναγράφεται στο τέλος του κειμένου και η σχετική βιβλιογραφική παραπομπή: ο
τίτλος της συλλογής, αν είναι ποίημα, και ο τίτλος του έργου (μυθιστορήματος ή
συλλογής διηγημάτων), αν είναι απόσπασμα πεζού κειμένου. Η παραπομπή καλό
είναι να γίνεται στον χρόνο πρώτης δημοσίευσης του κειμένου, ώστε να απο-
φεύγονται αναχρονιστικά σχόλια των μαθητών
• να συνοδεύεται απαραιτήτως από τα αναγκαία λεξιλογικά σχόλια
• να είναι γραμμένο στο μονοτονικό σύστημα και να ακολουθεί το ορθογραφικό σύ-
στημα των σχολικών εγχειριδίων.
Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, είναι δυνατόν να προηγείται του κειμένου συντομότατο επε-
ξηγηματικό εισαγωγικό σημείωμα.  -15-


ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ
ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΤΗΣ Β’ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
Αν και η ιδιομορφία του μαθήματος της Λογοτεχνίας όπως και η ιδιαίτερη σκοποθεσία
του, δεν ευνοούν εν γένει τη διατύπωση ερωτήσεων με απολύτως μετρήσιμα στοιχεία
στις αντίστοιχες απαντήσεις, εν τούτοις πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να εξάγονται
με τις ερωτήσεις κατά το δυνατόν αντικειμενικά δεδομένα. Γι᾿ αυτό καλό θα είναι η
κάθε ερώτηση να περιλαμβάνει εσωτερικά δύο ή περισσότερα υπο-ερωτήματα
διαβαθμισμένης δυσκολίας. Επίσης, για να αποφευχθεί η επικάλυψη των απαντήσεων,
οι ερωτήσεις πρέπει να διακρίνονται από απόλυτη σαφήνεια και να είναι συμβατές με
τους διδακτικούς στόχους, όπως αυτοί αναγράφονται στο οικείο Πρόγραμμα Σπουδών.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
Η εξέταση των μαθητών της Β’ Τάξης Εσπερινού ΓΕΛ στο Μάθημα της Νέας Ελληνικής
Λογοτεχνίας συνολικά προϋποθέτει τον βαθμό πρόσληψης από τον μαθητή του
αδίδακτου κειμένου ως όλου, όπως και την ικανότητα να κατανοεί το κείμενο ώστε ο
μαθητής να είναι σε θέση:
α.
α1. Να εντοπίζει το κεντρικό θέμα του αδίδακτου κειμένου.
α2. Να σχολιάζει σε μία έως δύο παραγράφους ένα απόσπασμα ή στίχους του κειμέ-
νου.
α3. Να προβαίνει, εφόσον το κείμενο προσφέρεται, σε αξιολογήσεις των στάσεων και
αντιλήψεων που κυριαρχούν στο κείμενο.
β.
β1. Να επισημαίνει στο κείμενο εκφραστικά μέσα/ εκφραστικούς τρόπους (μεταφορές,
παρομοιώσεις, εικόνες, προσωποποιήσεις, αντιθέσεις κ.λπ.)
β2. Να αναγνωρίζει στο κείμενο στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊ-
κές ιδιωματικές ή αντιλυρικές λέξεις, στοιχεία προφορικότητας κ.λπ.)
β3. Να σχολιάζει τη λειτουργία των εκφραστικών μέσων, των ρηματικών προσώπων,
της στίξης (τελεία, κόμμα, θαυμαστικό, ερωτηματικό, εισαγωγικά, αποσιωπητικά,
παρενθέσεις κ.λπ.) .
β4. Να σχολιάζει τη γλώσσα του κειμένου κάνοντας αναφορά στις γλωσσικές επιλογές
του ποιητή.  -16-
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α
= 25 μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που
κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
 Οι συγγραφείς των θεμάτων προτείνουν το Αδίδακτο Κείμενο και μόνον τις
ερωτήσεις που μπαίνουν από την Τράπεζα των Θεμάτων.
 Καλό είναι πριν από την οριστική διατύπωση της ερώτησης να αναζητηθεί νοερά η
απάντηση.
 Προτείνεται επίσης στους συγγραφείς των Θεμάτων να φροντίσουν να μη
διατυπώσουν ερωτήσεις, οι οποίες ενδεχομένως συμπίπτουν με αυτές που είναι
στην αρμοδιότητα του καθηγητή της Τάξης.
 Ως προς τη διατύπωση οι ερωτήσεις καλό είναι να απευθύνονται σε δεύτερο
πρόσωπο και να έχουν την εξής μορφή:
o Να σχολιάσετε…
o Να βρείτε …
o Να επισημάνετε…
o Να περιγράψετε… κ.λπ.
ή
o Τι, κατά τη γνώμη σας, …
o Ποιος κατά τη γνώμη σας, … κ.λπ.

 Ως προς την τυπογραφική της εμφάνιση η κάθε ερώτηση θα επιμερίζεται σε δύο ή
περισσότερα υπο-ερωτήματα και θα συνοδεύεται από την αντίστοιχη αναγραφή
των μονάδων, όπως στο παράδειγμα που ακολουθεί:
α1 ……… (…μονάδες)
α2 ……… (…μονάδες)
α3 ……… (…μονάδες)
και
β1 ………(…μονάδες)
β2 ………(…μονάδες)
β3 ………(…μονάδες)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
• Τα υπο-ερωτήματα είναι ενδεικτικά και δεν είναι υποχρεωτικό να τίθενται
όλα σε όλες τις ερωτήσεις.
• Ο καθηγητής της Τάξης δεν υποχρεούται να προσαρμόσει την επιλογή του γνω-
στού κειμένου με το αδίδακτο κείμενο που έχει κληρωθεί. Επισημαίνεται, δηλαδή,
ότι το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την Τράπεζα των Θεμάτων δεν  -17-
λειτουργεί ως παράλληλο αλλά μόνον ως κείμενο συναφές με τα διδαχθέντα από το
βιβλίο ΚΝΛ της Β’ Λυκείου.

Οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να αποστείλουν ερωτήσεις για την Τράπεζα Θεμάτων
της Β’ Τάξης Εσπερινών ΓΕΛ πρέπει να αναγράφουν τα παρακάτω στοιχεία:
Μάθημα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία
Τάξη: Β’ Τάξη Εσπερινού ΓΕΛ  -18-
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Νέα Ελληνική Λογοτεχνία
για τη Β’ Τάξη του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ (1896-1928)
Δημόσιοι υπάλληλοι
Οι υπάλληλοι όλοι λιώνουν και τελειώνουν
σαν στήλες3
 δύο δύο μες στα γραφεία.
Ηλεκτρολόγοι θα 'ναι η πολιτεία
κι ο θάνατος που τους ανανεώνουν.

Κάθονται στις καρέκλες, μουτζουρώνουν
αθώα λευκά χαρτιά χωρίς αιτία.
«Συν τη παρούση αλληλογραφία
έχομεν την τιμήν...» διαβεβαιώνουν.

Και μοναχά η τιμή τούς απομένει,
όταν ανηφορίζουνε τους δρόμους
το βράδυ στις οχτώ, σαν κουρντισμένοι.

Παίρνουν κάστανα σκέφτονται τους νόμους,
σκέπτονται το συνάλλαγμα τους ώμους
σηκώνοντας οι υπάλληλοι, οι καημένοι.
(Ελεγεία και Σάτιρες , 1927)
 3
 οι ηλεκτρικές στήλες (μεγάλες μπαταρίες)  -19-
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
α
α1. Να περιγράψετε την καθημερινότητα των δημοσίων υπαλλήλων του ποιήματος
τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
(10 μονάδες)
α2. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, αποκαλούνται «καημένοι» οι υπάλληλοι;
(10 μονάδες)
α3. Για ποιο λόγο, κατά τη γνώμη σας, όλα τα ρήματα του κειμένου έχουν τεθεί σε
χρόνο Ενεστώτα; Τι επιτυγχάνει με την επιλογή αυτή ο ποιητής;
(5 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25 

β
β1. Να καταγράψετε δύο (2) μεταφορές (8 μονάδες) και δύο (2) παρομοιώσεις (8
μονάδες), όπως αυτές εντοπίζονται στο κείμενο και να σχολιάσετε τη λειτουργία
τους
(16 μονάδες)
β2. Να βρείτε στο ποίημα δύο αντιλυρικές εκφράσεις (δηλαδή εκφράσεις του καθημε-
ρινού προφορικού λόγου)
(4 μονάδες)
β3. «Συν τη παρούση αλληλογραφία /έχομεν την τιμήν...»: Για ποιον λόγο κατά τη
γνώμη σας ο Καρυωτάκης υιοθετεί εδώ λόγια γλώσσα;
(5 μονάδες)
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25