Οι νέες προκλήσεις στον χώρο της εκπαίδευσης

Μια σημαντική πρόκληση στο ξεκίνημα του 21^ου αιώνα είναι με ποιον τρόπο θα διαφυλαχθούν τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η απάντηση είναι: κατάλληλη αγωγή και παιδεία. Το ίδιο ισχύει για τα ηθικά διλήμματα που θέτει η ασύλληπτη επιστημονική πρόοδος (κλωνοποίηση, παραγωγή ανθρώπινων εμβρύων, μεταλλαγμένα προϊόντα, οικολογικές καταστροφές κ.ά.). Το κράτος πρόσφερε ως τώρα εκπαίδευση και λιγότερο παιδεία. Η ευρύτερη καλλιέργεια είναι προσωπική κατάκτηση που απαιτεί θυσίες. Η διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση μετατοπίζει το κέντρο βάρους από το κράτος στο άτομο, το οποίο οφείλει να έρθει σε επαφή με πολλούς τομείς γνώσης σε διάφορες μορφές της. Η μετάβαση από την τοπική στην παγκόσμια κοινωνία προϋποθέτει γλωσσομάθεια, ανοχή στη διαφορετικότητα και στον πολυπολιτισμό, πνεύμα συνεργασίας και συναδέλφωσης στο «παγκόσμιο χωριό», στο οποίο  έχει μεταβληθεί ο πλανήτης μας. Και εδώ στην Ελλάδα έχουν γίνει ορατές οι πολλαπλές όψεις της παγκοσμιοποίησης στην κοινωνιολογική και οικονομική εκδοχή της. Τα όρια των εθνικών κρατών, στην παραδοσιακή μορφή τους, εξαλείφονται, καθώς διακινούνται εκατομμύρια άνθρωποι, αγαθά και ιδέες με απίστευτη ταχύτητα. Η εμμονή όμως στα οικονομικά συμφέροντα και στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, η επιβολή του καταναλωτικού προτύπου της αφθονίας, το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στα φτωχά και στα πλούσια κράτη, η κρίση της δημοκρατικής συμμετοχής και του κράτους πρόνοιας, η κοινωνική περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός και τόσα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος δημιουργούν κλίμα ανησυχίας για το μέλλον.

          Η αισιοδοξία για την πορεία του κόσμου κατά την τρίτη χιλιετία μπορεί να προκύψει από τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου και της αποστολής της εκπαίδευσης. Το παλιό μοντέλο που ισχύει ακόμη στην Ελλάδα και το οποίο στηρίζεται σε ποσοτικά κριτήρια (συσσώρευση γνώσεων στο παραδοσιακό γνωσιοκεντρικό σχολείο) πρέπει να αντικατασταθεί από ποιοτικά κριτήρια. Η απλή παροχή γνώσεων δεν ωφελεί πια. Οι μαθητές και οι φοιτητές, όπως και κάθε άνθρωπος, πρέπει να μάθουν να αξιοποιούν τις ευκαιρίες για μάθηση, που τους δίνονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

          Στην έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής της UNESCO για την εκπαίδευση στον 21^ο αιώνα τονίζεται ότι η διά βίου εκπαίδευση πρέπει να στηρίζεται στους παρακάτω τέσσερις πυλώνες, που αποτελούν διαφορετικά είδη μάθησης:

1. Μαθαίνω πώς να αποκτώ τη γνώση, συνδυάζοντας ικανοποιητικά μια ευρύτατη γενική παιδεία με τη δυνατότητα  εμβάθυνσης σε ορισμένα  θέματα. 

2. Μαθαίνω να ενεργώ με τέτοιον τρόπο, ώστε να αποκτώ όχι μόνο επαγγελματική κατάρτιση αλλά και γενικότερα τη δυνατότητα να αντιμετωπίζω διάφορες καταστάσεις και να εργάζομαι αρμονικά σε ομάδες.

3. Μαθαίνω να συμβιώνω, κατανοώντας  τους άλλους και έχοντας επίγνωση των κοινωνικών αλληλεξαρτήσεων -συμβάλλοντας στην πραγματοποίηση κοινών δράσεων και στη διευθέτηση των συγκρούσεων-, με σεβασμό στις αξίες του πλουραλισμού, της αμοιβαίας κατανόησης και της ειρήνης.

4. Μαθαίνω να ζω με τέτοιον τρόπο, ώστε να αναπτύσσω την προσωπικότητά μου και να μπορώ να ενεργώ με μεγαλύτερη αυτονομία και περισσότερη κρίση και προσωπική υπευθυνότητα. Για τον λόγο αυτόν η εκπαίδευση δεν πρέπει να παραμελεί την ανάπτυξη των ατομικών δυνατοτήτων, τη μνήμη, τη λογική κρίση, την αίσθηση του ωραίου, τις φυσικές ικανότητες του ατόμου και τη δεξιότητα της επικοινωνίας, με παράλληλη ευαισθησία στη χρήση της μητρικής γλώσσας.

(διασκευασμένο άρθρο της Ελένη Στεφάνου, στην εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/4/2000)

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ, 1/6/2000

Μήπως προλαβαίνετε να συμμετάσχετε;

17ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους - 14η CAMERA ZIZANIO 2014

Με αφορμή "Το ποτάμι" του Αντώνη Σαμαράκη

Φύλλο Εργασίας

Έχοντας υπ' όψιν σας το διήγημα "Το ποτάμι" του Αντώνη Σαμαράκη, επιλέξτε και απαντήστε σε δύο (2) από τις παρακάτω ασκήσεις/εργασίες:

1. Ο Α. Σαμαράκης ανέπτυξε διεθνή ανθρωπιστική δράση. Αναζητήστε στο διαδίκτυο σχετικά στοιχεία για να τεκμηριώσετε την παραπάνω κρίση.
2. Κεντρικό θέμα των διηγημάτων της συλλογής "Ζητείται ελπίς" είναι η αναζήτηση κάποιας ελπίδας. Ποια ελπίδα φαίνεται να αναζητείται στο διήγημα «Το ποτάμι»;
3. Οι ήρωες του Σαμαράκη είναι συνήθως άτομα ελεύθερα, που «επαναστατούν» για να εκπληρώσουν κάποιο ιδανικό. Νομίζετε ότι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά τα πρόσωπα του εξεταζόμενου διηγήματος;
4. Στο διήγημα αυτό όλα είναι αόριστα: ο τόπος, ο χρόνος, τα πρόσωπα. Τι υποδηλώνει μ’ αυτή την αοριστία ο συγγραφέας;
5. Είναι απαισιόδοξο ή όχι το διήγημα; Αιτιολογήστε την άποψή σας.
6. Να συγκρίνετε την επίδραση που έχει η φύση στην ψυχή του φαντάρου με την αντίστοιχη επίδραση της φύσης στην ψυχή των Μεσολογγιτών στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Δ. Σολωμού.
7. Διαβάστε όλη τη συλλογή "Ζητείται ελπίς" και συγκεντρώστε τα σπουδαιότερα στοιχεία της τεχνικής του Σαμαράκη με αναφορές στο βιβλίο.
8. Επιλέξτε μια φράση, περίοδο ή παράγραφο που σας εντυπωσίασε περισσότερο και αναπτύξτε την (έως 200 λέξεις).
9. Αν εσείς γράφατε το διήγημα, τι τέλος θα δίνατε στην ιστορία; Γράψτε τη δική σας εκδοχή αντικαθιστώντας τις τελευταίες παραγράφους (από το "Όχι, δεν τράβηξε τη σκανδάλη." και εξής).
10. Σε κάποια συνέντευξή του ο Αντώνης Σαμαράκης δέχεται ότι ο κινηματογράφος τον εντυπωσιάζει και τον έχει εμπνεύσει στη λογοτεχνία. Μπορείτε να εντοπίσετε στοιχεία κινηματογραφικής τεχνικής στο συγκεκριμένο διήγημα;
11. Στην ταινία μικρού μήκους 'The river" που ακολουθεί ο σκηνοθέτης Μιχάλης Φελάνης διαφοροποιείται ως προς το σενάριο. Απαριθμήστε αυτές τις διαφορές. 
12. Στο διήγημα αναπτύσσεται με λέξεις οι σκέψεις, οι εσωτερικές συγκρούσεις, τα διλήμματα του πρωταγωνιστή. Στην ταινία πώς το επιτυγχάνει αυτό ο σκηνοθέτης; Ποια μέσα χρησιμοποιεί;
13. Αν έχετε τη δυνατότητα σχεδιάστε ένα comic (3-5 καρέ) ή storyboard με τη δική σας τελική εκδοχή.
14. Το διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη έχει εμπνεύσει και τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο στην ομώνυμη ταινία "Το ποτάμι" (1958). Συγκρίνετε τα σενάρια των δύο κινηματογραφικών εκδοχών με το διήγημα. Θεωρείτε ότι είναι θεμιτό η λογοτεχνία να γίνεται κινηματογραφική ταινία και να χάνει τη μοναδικότητα της ιστορούμενης ιδέας;

Σχέδια μαθημάτων στην Έκφραση - Έκθεση Α΄ Λυκείου

Έκφραση - Έκθεση Α΄ Λυκείου

Σχέδια μαθημάτων

Προλογικά

Τα όρια της λέξης

Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες

1. Τα όρια της γλώσσας
2. Ποικιλίες της γλώσσας
3. Οπτικές της γλώσσας
4. Δημιουργικότητα της γλώσσας
5. Παραγωγή κειμένων
6. Ειδικές γλώσσες
7. Οργάνωση του λόγου
8. Θέματα για συζήτηση και Έκφραση - Έκθεση

Ο λόγος

1. Προφορικός και γραπτός λόγος
2. Διάλογος

Περιγραφή

1. Γενικές παρατηρήσεις
2. Διάφορα θέματα /Αντικείμενα της περιγραφής
3. Έκφραση - Έκθεση
4. Οργάνωση του Λόγου 

Αφήγηση

1. Αφήγηση
2. Περιγραφή και αφήγηση
3. Οργάνωση του λόγου. Συνοχή κειμένου

Το χρονογράφημα