Καλή χρονιά

Αγαπημένη μουσική

Ο μεγάλος καλλιτένης Νίκος Ξυλούρης ή Ψαρονίκος τραγουδά ένα απόσπασμα από τον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Υπάρχουν κι άλλες ερμηνείες από μεγάλους και αγαπητούς καλλιτέχνες όπως τον Ψαραντώνη, Ψαρογιώργη, Σκουλά, Χαρούλη, Δραμουντάνη κ.α.

Γ2 Εσπερινού Λυκείου Σερρών 2013-2014

Ο Καζαντζάκης χθες και σήμερα

Με βάση το κείμενο (απόσπασμα) "Αλέξης Ζορμπάς" του Νίκου Καζαντζάκη απαντήστε σε δύο (2) ερωτήσεις από τις παρακάτω. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το διαδίκτυο και το σχολικό σας βιβλίο και να απαντήσετε ηλεκτρονικά (με σχόλιο στην παρούσα ανάρτηση ή με ανεξάρτητη δική σας ανάρτηση ή με συνημμένο έγγραφο και αποστολή στο gar.apost@gmail.com) ή σε ένα απλό φύλλο χαρτί.

1. O αφηγητής χρησιμοποιεί μια εικόνα για να εξηγήσει στον Ζορμπά τη φιλοσοφική κοσμολογία και ανθρωπολογία του. Βρίσκετε κάποια αναλογία με τον μύθο του σπηλαίου του Πλάτωνα; Αν ναι, σε ποια σημεία; Γιατί, κατά τη γνώμη σας οι μεγάλοι στοχαστές χρησιμοποιούν παραβολές/ μύθους/αλληγορίες κλπ;
2. Τι είναι ο «ιερός τρόμος» και ποιες είναι, κατά τον αφηγητή, οι δυνατές αντιδράσεις των ανθρώπων σ' αυτόν; Θεωρείτε ότι το θέμα απασχολεί πέραν του αφηγητή και άλλους ανθρώπους; Ποιες είναι οι πιθανές επιλογές τους;
3. Πώς αντιλαμβάνεστε τις φράσεις «Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει η ποίηση» και «να μετουσιώνεις το αναπόφευγο σε δικιά σου λεύτερη βούληση»;
4. Αναζητήστε στο διαδίκτυο ποιοι πνευματικοί άνθρωποι επηρέασαν τον Ν. Καζαντζάκη στην ιδεολογική του ταυτότητα. Καταγράψτε μια παράγραφο για τον καθένα και τις βασικές του θέσεις. Βρίσκετε στο απόσπασμα του σχολικού σας βιβλίου ίχνη αυτών των θεωριών; Εσείς έχετε πρότυπα/δασκάλους/διανοούμενους που σας έχουν επηρεάσει; Σε τι;
5. Ποια φράση του Καζαντζάκη αποτυπώνεται στον τάφο του; Πώς την ερμηνεύετε; Συμφωνείτε ή όχι μ’ αυτήν;
6. Αναζητήστε από τα βιογραφικά στοιχεία του Καζαντζάκη α) τα ταξίδια που έχει κάνει και β) τα σχετικά του βιβλία. Ανάμεσά τους θα δείτε ότι έχει μεταφράσει και την Οδύσσεια του Ομήρου. Βρίσκεται ότι η ζωή του Καζαντζάκη έχει αναλογίες με αυτήν του Οδυσσέα;
7. Αναζητήστε ρήσεις του Νίκου Καζαντζάκη που έχουν διαχρονική αποφθεγματική αξία. Αντιγράψτε 3 από αυτές που σας εντυπωσίάζουν και αναπτύξτε μία από αυτές.
8. Μελετήστε αποσπάσματα από την «Ασκητική» που θα βρείτε στο ΨηφιακόΣχολείο. Εντοπίζετε κάποιες αναλογίες με το κείμενο του εγχειριδίου σας; Σχολιάστε 2-3 από αυτές.
9. Στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη είδαμε πώς μετά την καταστροφή του εναέριου σιδηροδρόμου ο αφηγητής θέλει να μάθει να χορεύει. Πώς ερμηνεύετε τη διάθεση του αφηγητή για χορό; Τι εκφράζει ο χορός για τον Ζορμπά αλλά και για τον αφηγητή;
10. Θεωρείτε ότι ο Καζαντζάκης έχει απήχηση σήμερα σε μας αλλά και σε όλον τον κόσμο; Πού το αποδίδετε αυτό;
11. Ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Ασκητική» του γράφει:

• Αποχαιρέτα τα πάντα κάθε στιγμή. Στύλωνε τη ματιά σου αργά, παθητικά στο καθετί και λέγε: Ποτέ πια!
• Αγνάντευε γύρα σου: Όλα τούτα τα κορμιά που κοιτάς θα σαπίσουν. Σωτηρία δεν υπάρχει.
• Κοίταξε: Ζούνε, δουλεύουν, αγαπούν, ελπίζουν. Κοίταξε πάλι: Τίποτα δεν υπάρχει!
• Ανεβαίνουν από τα χώματα οι γενεές των ανθρώπων και ξαναπέφτουν πάλι στα χώματα.
• Σωριάζεται, πληθαίνει, ανεβαίνει ως τον ουρανό η αρετή κι η προσπάθεια του ανθρώπου.
• Που πάμε; Μη ρωτάς! Ανέβαινε, κατέβαινε. Δεν υπάρχει αρχή, δεν υπάρχει τέλος. Υπάρχει η τωρινή τούτη στιγμή, γιομάτη πίκρα, γιομάτη γλύκα, και τη χαίρουμαι όλη.
• Καλή είναι η ζωή, καλός ο θάνατος, η Γης στρογγυλή και στερεή, σα στήθος γυναικός στις πολυκάτεχες παλάμες μου.

Σε συνδυασμό με τις απόψεις του στο απόσπασμα που μελετήσαμε, σημειώστε ποιες είναι οι απόψεις του για τον θάνατο. Συμφωνείτε με αυτές;

Το απόφθεγμά μου

Ο χαρακτήρας του ανθρώπου δεν αλλάζει, ωριμάζει.

Χρειαζόμαστε την αλήθεια ?  Αν ναι, γιατί ?

Σε ολόκληρη την ζωή μας ψάχνουμε να βρούμε την αλήθεια είτε για θέματα της καθημερινότητας είτε για μεταφυσικές απορίες. Ορίζουμε την αλήθεια ως  τη υπαρκτότητα μιας κατάστασης ή τη πραγματικότητα ενός γεγονότος. Αρχικά μπορούμε να πούμε πως χρειαζόμαστε την αλήθεια για να ζούμε στην πραγματικότητα, να έχουμε γνώση για ό,τι συμβαίνει γύρω μας και να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις καταστάσεις στην ζωή μας. Θέλουμε οι γύρω μας να μας λένε την αλήθεια και είμαστε υποχρεωμένοι να την λέμε και εμείς. Χωρίς την αλήθεια χάνεται η εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων και έτσι ζούμε συνεχώς στην αβεβαιότητα.
           Βέβαια, μία μερίδα των ανθρώπων υποστηρίζει πως "κάποιες φόρες είναι καλύτερο να μην λέμε την αλήθεια, αν αυτή πληγώνει τον άλλον". Κατά την γνώμη μου η αλήθεια πρέπει να λέγεται όσο σκληρή κι αν είναι, ακόμα κι αν πληγώσει τον άλλον. Μόλις την συνειδητοποιήσει θα καταλάβει πως αν δεν την ήξερε δεν θα μπορούσε να αντιδράσει. Για παράδειγμα, κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο είναι άρρωστο και εσύ δεν το ξέρεις γιατί δεν σου το είπαν για να μην σε στεναχωρήσουν. Σε αυτή την περίπτωση όμως δεν μπορείς να το βοηθήσεις, ενώ άμα το ήξερες πολύ πιθανόν να το να μπορούσες να δώσεις λύση στο πρόβλημά του. Συμπεραίνουμε λοιπόν πως η αλήθεια πρέπει να λέγεται όσο "πικρή" και αν είναι, γιατί όταν την μάθουμε μπορεί να είναι αργά!

Το δικό μου απόφθεγμα

Όσο περισσότερο γνωρίζω τους ανθρώπους τόσο περισσότερο καταλαβαίνω τη ζωή.

Χριστιίνα Λιάλη

Imagine (φαντάσου)

John Lennon, Imagine (1971)

Imagine there's no Heaven.  It's easy if you try.  No hell below us.  Above us only sky.  Imagine all the people.  Living for today.  Imagine there's no countries.  It isn't hard to do.  Nothing to kill or die for.  And no religion too.  Imagine all the people.  Living life in peace. You may say that I'm a dreamer.  But I'm not the only one.  I hope someday you'll join us...  And the world will be as one.  Imagine no possessions.  I wonder if you can.  No need for greed or hunger  A brotherhood of man.  Imagine all the people.  Sharing all the world.  You may say that I'm a dreamer.  But I'm not the only one.  I hope someday you'll join us.  And the world will live as one.

Φαντάσου να μην υπάρχει παράδεισος Είναι εύκολο, αν προσπαθήσεις Καμία κόλαση κάτω από εμάς Πάνω από εμάς μόνο o ουρανός Φαντάσου όλους τους ανθρώπους να ζουν για το σήμερα Φαντάσου να μην υπάρχουν χώρες Δεν είναι δύσκολο να το κάνεις Τίποτα για το οποίο να σκοτώσεις ή να πεθάνεις Και καμία θρησκεία επίσης Φαντάσου όλους τους ανθρώπους να ζουν με ειρήνη Ίσως πεις ότι είμαι ονειροπόλος Αλλά δεν είμαι μόνο ένας. Ελπίζω κάποια μέρα να ενωθείς μαζί μας Και ο κόσμος να ζει σαν ένας. Φαντάσου να μην υπάρχουν ιδιοκτησίες Απορώ αν εσύ μπορείς Καμία ανάγκη για απληστία ή πείνα Μία αδελφοσύνη Φαντάσου όλους τους ανθρώπους να μοιράζονται όλο το κόσμο Ίσως πεις πως είμαι ονειροπόλος αλλά δεν είμαι μόνο ένας Ελπίζω κάποια μέρα εσύ θα μας ενώσεις και ο κόσμος θα ζει σαν ένας

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποια προβλήματα/αντιλήψεις κατονομάζει ο John Lennon ότι εμποδίζουν την ειρηνική και αρμονική συνύπαρξη όλων των ανθρώπων στον κόσμο;
2. Ποιον τρόπο πειθούς αξιοποιεί περισσότερο στο τραγούδι του;
3. Θεωρείς ότι η μουσική ταιριάζει με τους στίχους; Πού το στηρίζεις;
4. Το video του τραγουδιού σας ικανοποιεί ή όχι; Γιατί;
5. Ποια άλλα τραγούδια/μουσικές, λογοτεχνικά/εικαστικά/κινηματογραφικά έργα γνωρίζεις με ανάλογο φιλειρηνικό και οικουμενικό χαρακτήρα;
6. Ποιες δράσεις προτείνεις ότι θα μπορούσαμε να αναλάβουμε ως σχολική κοινότητα για να συμβάλουμε σ' έναν καλύτερο κόσμο;

Η δική μου αλήθεια, μπορεί να είναι ψέμα για σένα

‘’Φαγητό, αναπαραγωγή, επιβίωση’’ ήταν τα κύρια μελήματα όλων των πλασμάτων ανέκαθεν. Μέχρι που κάποια στιγμή εμφανίστηκε ο άνθρωπος και άρχισε να αναρωτιέται ‘’ποιος είναι ο σκοπός των πάντων, τέλος πάντων;’’. Και μαζί με τον άνθρωπο και τα ερωτήματά του, εμφανίστηκε και η διαφωνία, ο θεμέλιος λίθος της προόδου.

   Ο άνθρωπος ως πλάσμα περίεργο και λίγο ‘’σπαστικό’’ εδώ που τα λέμε, προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις για τον κόσμο του. Στις αρχές της ύπαρξής του, χωρίς να έχει τα κατάλληλα μέσα ή τις γνώσεις, έδωσε την εξήγηση ‘’θεός’’ σε όλα. Είτε στα ερωτήματα της ζωής και του θανάτου, είτε στα φυσικά φαινόμενα. Αυτό ήταν αποδεκτό από όλους, αφού κανείς δεν είχε καμία καλύτερη ιδέα.

Με τον χρόνο που πέρασε όμως ήρθε και η πρόοδος. Ερευνητές απέδειξαν πως ο κεραυνός για παράδειγμα δεν είναι ένα εργαλείο του Δία, αλλά είναι ένας τεράστιος ηλεκτρικός σπινθήρας που δημιουργείται ανάμεσα σε δύο διαφορετικά νέφη ή μεταξύ δύο διαφορετικών τμημάτων του ίδιου του νέφους ή ανάμεσα σε ένα νέφος και στο έδαφος.

  Και αυτό έγινε μια καθολική αλήθεια. Πλέον όποιος πίστευε ότι ο κεραυνός είναι τόσο θεϊκός όσο οποιοδήποτε καιρικό φαινόμενο, όπως π.χ. ένα δροσερό ανοιξιάτικο αεράκι είχε δίκιο, δεν ήταν βλάσφημος.

   Αυτό φυσικά δεν ήταν τόσο απλό όσο φαίνεται. Για να αποδεχτεί κάποιος την αλήθεια για τον κόσμο του δεν αρκεί να του δοθούν στοιχεία. Πρέπει να γίνει κοινά αποδεκτό από ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού για να το ασπαστεί. Είναι ζώο αγέλης ο άνθρωπος και κανένα σούπερ κινητό δεν πρόκειται να το αλλάξει αυτό.

  Ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε το 1633 από την εκκλησία γιατί υποστήριξε πως ο πλανήτης μας είναι σφαιρικός και γυρίζει γύρο από τον ήλιο. Αυτό ήταν ένα ψέμα για την εκκλησία αφού η αλήθεια τους ήταν πως ο άνθρωπος ήταν το κέντρο αυτό του σύμπαντος. Σε εκείνη την περίπτωση ο ψεύτης ήταν αυτός που είχε δίκιο. Μετά από χρόνια φυσικά το Βατικανό αναγνώρισε το σφάλμα του, στην δεκαετία του 1990. Πάντα ήταν μπροστάρης η εκκλησία στην πρόοδο.

   Παρά την τεχνολογική πρόοδο του ανθρώπου και την βελτίωση του τρόπου ζωής του, ο κόσμος δεν έχει αλλάξει και πολύ από τότε. Οι μεγάλες αλήθειες θα είναι ψέματα μέχρι να επιβληθούν από μόνες τους. Οι καθολικές αλήθειες, παρά το ‘’μέγεθός’’ τους χρειάζονται χρόνο για να ‘’κάτσουν’’.

   Βέβαια το ‘’δίλημμα’’ του τίτλου δεν αναφέρεται μόνο στα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπου, αλλά και σε πιο πεζά πράγματα. Η αλήθεια πολλές φορές εξαρτάται και από την οπτική γωνία του καθενός. Σε μια διαφωνία μπορούν να έχουν και οι δυο απόψεις δίκιο.

 Ή και άδικο. Η αλήθεια δεν είναι ούτε κάτι απλό, ούτε κάτι εύκολο. Πολλές φορές δεν είναι καν ευχάριστη, πάντα όμως είναι απαραίτητη. Απαραίτητες είναι όλες οι αλήθειες, τόσο η δική μου όσο και η δική σου.

---

Αγαπημένη μουσική

Τι είναι Ambient ?

 Ambient είναι ένα ατμοσφαιρικό μουσικό είδος που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί ή να καταταγεί σε μια κατηγορία. Είναι μουσική που συνδυάζει επιρροές από πολλά μουσικά είδη. Από την κλασική μουσική και την τζαζ, μέχρι την καλλιτεχνική ηλεκτρονική μουσική, την noise και το ροκ. Προσωπικά μου αρέσει πολύ, γιατί κατά τη γνώμη μου είναι επίσης μουσική που ταιριάζει σχεδόν παντού, μπορεί να σε ηρεμήσει και να σε ταξιδέψει. Το Hydroponic Garden είναι ένα από το πιο επιτυχημένα album τους, και από τα πιο αγαπημένα μου από τους CBL.

Πάρτε μια γεύση ακούγοντας το MOS 6581. Επίσης, όποιος άκουσε το πρώτο κομμάτι και έχει ακόμα όρεξη, μπορεί να ακούσει και το Frog από το άλμπουμ Interloper.

Αλήθεια

Τι είναι η αλήθεια;

• Τι είναι αλήθεια και τι ψέμα;
• Υπάρχει μια και μοναδική αλήθεια;
• Τι μας επηρεάζει στην αναζήτηση της αλήθειας;
• Η "μισή αλήθεια" είναι αλήθεια ή ψέμα;
• Χρειαζόμαστε την αλήθεια στη ζωή μας;
• Θέλουμε να μάθουμε την αλήθεια; Γιατί;
• Από ποιον ζητούμε να μάθουμε την αλήθεια;
• Πού βρίσκεται η αλήθεια; Στα πράγματα, στον ίδιο τον άνθρωπο ή εκτός;
• Η δική μου αλήθεια μήπως είναι για κάποιον άλλο ψέμα; 
• Γιατί είναι η αλήθεια "πικρή";
• Η αλήθεια είναι αντικειμενική, καθολική, απόλυτη; 
• Γνώση και αλήθεια ταυτίζονται ή διαφοροποιούνται (και σε τι);
• Με ποια κριτήρια εξετάζουμε την "αλήθεια" μιας κρίσης;
• Ποιες θέσεις διατύπωσαν για την αλήθεια ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Ντεκάρτ; 

1. Διατυπώστε τη δική σας ερώτηση σχετικά με την αλήθεια στα σχόλια παρακάτω.
2. Σε μια δική σας ανάρτηση απαντήστε σε κάποια από τις ήδη διατυπωμένες ερωτήσεις ή σ' αυτήν που μόλις συμπληρώσατε. Καλό είναι (αλλά όχι υποχρεωτικό) να συμπεριλάβετε τις εξής παραμέτρους: α) Σε ποιες περιπτώσεις της καθημερινής μας ζωής διατυπώνουμε αυτή την ερώτηση; Αναφέρετε παραδείγματα. β) Γιατί είναι σημαντική αυτή η ερώτηση; γ) Πώς απαντάμε στο ερώτημά και πώς τεκμηριώνουμε την απάντησή μας; δ) Ναι μεν... ισχύει η απάντησή μας, αλλά .... (διαλεκτική).
3. Απαντήστε ή σχολιάστε τις αναρτήσεις ή τα σχόλια των άλλων.
4. Αναρτήστε σχετικά με το θέμα μας (Αλήθεια) ό,τι άλλο θέλετε και θεωρείτε σημαντικό (ετυμολογία και συνώνυμα/αντώνυμα, απόψεις φιλοσόφων, καλλιτεχνών, έργα τέχνης, αποφθέγματα κλπ) ή κάποιο δικό σας κείμενο (δοκίμιο, άρθρο, αφήγημα, ποίημα κλπ).

Αγαπημένη μουσική

Arizona dream (1993), από την ομώνυμη ταινία του Emir Kusturica. Ο βαλκανικός ήχος των χάλκινων του Goran Bregovic σε συνδυασμό με τη βαθιά φωνή του Iggy Pop και εκείνο τον στίχο In the deathcar, we're alive μας παρασύρουν σε μια πρόσκαιρη δίνη πάνω από τη μελαγχολία του καιρού μας.Ο σουρεαλισμός της ταινίας μοιάζει να είναι μια πρόταση και όχι απλώς διαφυγή.

Γιώργος Αποστολίδης

Κράτος και Νεοέλληνες

ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ 

Α. Ηλικιωμένος άνθρωπος που επί χρόνια πολλά εργάστηκε στη διοικητική υπηρεσία του Κράτους και ανέβηκε όλες τις βαθμίδες της, συνόψισε κάποτε τα διδάγματα της μα­κράς πείρας του με μια παρατήρηση άξια να μας βάλει σε πολλές σκέψεις.

Β. Το Κράτος, έλεγε, όχι ως αφηρημένη ιδέα, αλλά ως συγκεκριμένο βίωμα, σαν ένα κομμάτι από την ίδια τη ζωή μας, λείπει από τους σημερινούς Έλληνες. Το αισθάνονται σαν ξένο, όχι δικό τους, και δεν το πονούν. Τη χώρα τους την αγαπούν με πάθος. Για μια φούχτα από το χώμα της είναι άξιοι να πεθάνουν με την πιο μεγάλη ευκολία  Άλλο Πατρίδα όμως και άλλο Πολιτεία. Με την Πατρίδα είμαστε στενότατα δεμένοι- την έχουμε βάλει μέσα στο αίμα μας, γιατί και με το αίμα μας την έχουμε κρατήσει. Την Πολιτεία όμως, δηλ αυτό τον ορισμένο τρόπο με τον οποίο έχει οργανωθεί και διοικείται ο τόπος  αυτή την απρόσωπη δύναμη που λειτουργεί στο όνομα όλων για να εξασφαλίζει με τα όργανα και τους θεσμούς της τη ζωή και την ελευθερία μας, δεν μπορούμε να τη νιώσουμε σαν κάτι εντελώς δικό μας. Είναι ξένο σώμα για το αίσθημά μας.

Γ. Απόδειξη ότι δεν πονούμε, ούτε αισθανόμαστε στιγματικά την ανάγκη να προστατέψουμε ό,τι ανήκει στο Κράτος, το δημόσιο κτήμα. Απέναντί του δείχνουμε αδιαφορία και κάποτε μιαν απίστευτη εχθρότητα και μανία καταστροφής. Από παιδιά στο σχολείο κακοποιούμε βάρβαρα τα θρανία και τους τοίχους του σχολείου —«ανήκει στο δημόσιο, δεν είναι δικό μας». Την ίδια αστοργία δείχνουμε στα δικαστήρια, στα άλλα δημόσια γραφεία, ακόμη και στους πάγκους του πάρκου ή στις δημόσιες κρήνες, σε ό,τι τέλος πάντων είναι κρατική περιουσία Μόλις αντιληφθούμε ότι κάτι τι ανήκει ή με κάποιο τρόπο βρίσκεται στη κυριότητα αυτής της απρόσωπης δύναμης  αν δεν μπορούμε να το οικειοποιηθούμε, με ευχαρίστηση το φθείρουμε. Με την ίδια ευκολία προσπαθούμε ν’ αποφεύγουμε τις υποχρεώσεις μας προς το Κράτος ή να καταστρατηγούμε τους νόμους του. Είναι ο «άλλος», όχι ο εαυτός μας. Και τον ξεγελούμε ή σηκώνουμε το όπλο εναντίον του, χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι κατά βάθος τον εαυτό μας απατούμε ή πληγώνουμε.

Δ. Και από τις παρατηρήσεις του αυτές ο πολύπειρος άνθρωπος έβγαζε το συμπέρασμα ότι ίσως οι Έλληνες να μην είναι οργανικά ικανοί να ποτιστούν από την ιδέα του Κράτους. Ότι πιθανόν μέσα στην ίδια τη φυσική τους υφή να υπάρχει κάποια τάση αναρχισμού...

Ε. Έχει αρκετά διαδοθεί αυτή η αντίληψη και συχνά ακούγεται. Ωστόσο μου φαίνεται πολύ παρακινδυνευμένη και άδικη στην απαισιοδοξία της. Δεν αμφισβητώ τα γεγονότα όπου στηρίζεται (τα περισσότερα είναι δυστυχώς πραγματικά, είτε μας αρέσουν είτε όχι). Αλλά την ερμηνεία που δίνεται σ’ αυτά τα γεγονότα.

ΣΤ. Ότι δεν πονούμε, ή ότι δεν πονούμε αρκετά την Πολιτεία σαν κάτι εντελώς δικό μας, είναι βέβαιο. Από αναρχισμό όμως την αντιθέτουμε προς τα αισθήματα και τα συμφέροντά μας ή από άλλους λόγους; Και πώς είναι δυνατόν αυτός ο δήθεν αναρχισμός να θεωρηθεί έμφυτη ιδιότητα ριζωμένη μέσα στη δική μας φυλή; Μπορεί ο Έλληνας να είναι περισσότερο από άλλους λαούς ατο­μιστής, να μην πειθαρχεί τόσο εύκολα στο συλλογικό σώμα και πνεύμα της ομάδας. Αλλ’ από το σημείο τούτο ως το σημείο να τον πούμε από τη φύση του αναρχικό, η απόσταση είναι πολύ μεγάλη. Ορθότερη φαίνεται μια άλλη εξήγηση. Ότι αυτή η αδιαφορία ή η λανθάνουσα εχθρότητα προς το Κράτος και τις λειτουργίες του είναι αποτέλεσμα ιστορικών αιτίων και μιας κακοδαιμονίας που ατυχώς διαιωνίζεται. Ας μη λησμονούμε ότι επί μακρά χρόνια και κατά διαστήματα δεν υπήρχε γι’ αυτόν εδώ τον πολυβασανισμένο λαό σύμπτωση Πολιτείας και Έθνους  Η κρατική εξουσία στις διάφορες περιόδους της δουλείας δεν ήταν μονάχα ξένη αλλά και εχθρική προς την εθνική μας υπόσταση. Και επομένως γενεές γενεών, για να βεβαιώσουν την εθνική τους ιδιοτυπία, τη χωριστή ιστορική τους ύπαρξη, ήταν αναγκασμένες να μισούν, να απατούν και να πολεμούν τα όργανα και τις λειτουργίες που στα μάτια τους εκπροσωπούσαν το Κράτος και σάρ­κωναν την ιδέα της Πολιτείας. Το κρυφό μίσος με τα ψυχικά επακόλουθα του είναι πολύ πιο επικίνδυνο από τη φανερή αντίθεση, τον ανοιχτό πόλεμο. Συμπνιγόμενο α­πό το φόβο τρέφεται από την καταπίεσή του και αφήνει στα σκοτεινά στρώματα της ψυχής λασπερά κατακάθια που δεν εξαλείφονται. Ακόμη κι όταν λευτερωθεί από το ζυγό, δεν μπορεί εύκολα ένας λαός να αγαπήσει την Πολιτεία με τους περιορισμούς της, έστω και αν είναι τώρα δική του, αφού ως προχτές ακόμη το Κράτος ήταν η θέληση και η βία του δυνάστη του.

Ζ. Κατά ένα παράδοξο μάλιστα μηχανισμό, που μας τον εξηγεί σήμερα η Ψυχολογία, όταν ένας πολίτης με τέτοιες υποσυνείδητες κακώσεις από αρχόμενος γίνεται άρχων, παίρνει τις διαθέσεις και τους τρόπους που ο ίδιος πρώτα μισούσε. Παίζει δηλαδή το ρόλο του ειδώλου που ως τώρα το φοβόταν και το αντιπαθούσε, γιατί έτσι νομίζει πως μπορεί να λευτερωθεί από τον εφιάλτη του. Ίσως γι’ αυτό το λόγο συμβαίνει, όποιος παίρνει και μια παραμικρή ακόμη εξουσία στην Ελλάδα, να μεταβάλλεται αμέσως σε σατράπη...

Η. Για να εξηγήσουμε όμως το φαινόμενο που εξετάζουμε, πρέπει να αναφέρουμε ακόμη ένα λόγο πολύ σοβαρό  Όταν λευτερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό αυτή η μικρή ελληνική γωνιά, η Πολιτεία μας δεν θεμελιώθηκε ούτε αναπτύχθηκε οργανικά απάνω σε κάποιες αυτόχθονες μορφές οργάνωσης και διοίκησης, βγαλμένες από τις δικές μας ψυχολογικές και άλλες ανάγκες και από την ιστορική κίνηση της ζωής του Έθνους, αλλά μας επιβλήθηκε απέξω από ξένους και με ξένους που φυσικά δεν νοιάστηκαν να εξετάσουν αν το φόρεμα τούτο ήταν κομμένο στα μέτρα μας, ούτε προσπάθησαν να το ταιριάσουν κάπως απάνω στο δικό μας κορμί. Έτσι εφαρμό­στηκαν κι εξακολουθούν να εφαρμόζονται πειραματικά στη χώρα μας διοικητικοί και πολιτικοί θεσμοί που δεν μίλησαν ποτέ βαθιά στην ψυχή του λαού μας, ούτε ίσως ανταποκρίνονται εντελώς στις πραγματικές του ανάγκες.

Θ. Είναι γνωστές οι μελέτες του Κώστα Καραβίδα για την κοινοτική οργάνωση. Μπορεί να μη συμμερίζεται κανείς την αισιοδοξία και την πίστη του ότι και τώρα είναι δυνατόν να γίνει εκείνο που δεν έγινε άλλοτε, στην ώρα του τη φυσιολογική. Ορισμένως όμως θα αναγνωρίσει ότι θα ήταν πολύ διαφορετική, τελειότερη η κρατική μας οργάνωση και πολύ στενός, οργανικά συνεκτικός ο δεσμός του πολίτη με την Πολιτεία στον τόπο μας, αν αυτό το θαυμαστό κύτταρο, η κοινότητα, που δημιουργήθηκε με το αίμα του λαού μας από πανάρχαια χρόνια και λειτούργησε τόσο λαμπρά στους χρόνους της δουλείας, αφηνόταν να αναπτυχθεί φυσιολογικά σε ένα γενικότερο, πλούσια διακλαδωμένο και πυργωτά διαρθρωμένο διοικητικό σύστημα. Τα ξενοφερμένα καθεστώτα σκότωσαν το κύτταρο τούτο και μας επέβαλαν θεσμούς και τύπους, μέσα στους οποίους μάταια ως τώρα προσπαθούμε να βρούμε τον εαυτό μας.

Ι. Βάλετε μαζί μ’ αυτές τις αιτίες την κακοδιοίκηση που είναι ενδημικό κακό στον τόπο μας, τη διαφθορά της πολιτικής μας ηγεσίας που τα ανομήματά της πλήρωσαν ακόμα και με το αίμα τους οι λίγες φωτεινές μορφές της νεότερης ιστορίας μας, προσθέσετε τέλος και τη βαθύτερη κρίση που περνάει εδώ και κάμποσα χρόνια η έννοια του Κράτους μέσα στις φοβερές αντινομίες της ζωής όλων των σημερινών λαών —και θα εξηγήσετε γιατί οι βασανισμένοι άνθρωποι αυτού του τόπου, του πολυπατημένου από ξένους κάθε λογής, δεν αισθάνονται ακόμη εντελώς δικό τους το Κράτος. Ας μην τους καταλογί­ζουμε αναρχισμό, αφού η μοίρα τους έγραφε να μην είναι νοικοκυραίοι στο σπίτι τους και να μην αφήνονται ήσυχοι να φτιάχνουν με τη δική τους ζωή και μέσ’ από τη δική τους ιστορία τους κοινωνικούς των θεσμούς.

22 Ιουλίου 1948

Ε.Π. Παπανούτσος, Εφήμερα-Επίκαιρα-Ανεπίκαιρα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

1. Τι εννοούμε λέγοντας "πολιτεία", "κράτος", ¨έθνος", "πατρίδα";
2. Πατριώτης ή φιλόπατρις; Σημαίνουν το ίδιο πράγμα; Εσείς πώς χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας;
3. Ποια είναι η συμπεριφορά του σύγχρονου Έλληνα απέναντι στο κράτος/δημόσιο; Επεκτείνοντας την 3η παράγραφο, καταγράψτε την άποψή σας σε κείμενο οποιασδήποτε μορφής, γραπτό (λχ. άρθρο, δοκίμιο, ποίημα, χρονογράφημα, είδηση-σχόλιο), γελοιογραφία, φωτογραφικό, βίντεο, μουσική κλπ.  
4. Σκιαγραφήστε τα χαρακτηριστικά του Νεοέλληνα. Μπορείτε να τα καταγράψετε σε οποιαδήποτε είδος κειμένου και με όποιο ύφος θέλετε. 
5. Βρίσκετε ότι οι Νεοέλληνες αισθανόμαστε την Πολιτεία ως κάτι που μας αφορά άμεσα και έχουμε συνευθύνη για τη λειτουργία της ή τη θεωρούμε ξένη έως και εχθρική προς εμάς; Γιατί συμβαίνει αυτό;
6. Τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες αυτής της χώρας για να βελτιώσουμε τη διαταραγμένη σχέση μας με την  πολιτεία;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

• Βασικά Χαρακτηριστικά Νεοέλληνα, Ιστολόγιο Hey.teacher-kalliopi